|
Phần 3. Những liệu pháp điều trị sốt rét cổ xưa còn giá trị quan trọng?
Tiếp theo Phần 2: Những liệu pháp điều trị sốt rét cổ xưa còn giá trị quan trọng?
CHLOROQUINE
Nhiều loại thuốc đã được phát triển để bảo vệ quân đội khỏi bệnh sốt rét, đặc biệt là trong Thế chiến II. Chloroquine, Primaquine, Proguanil, amodiaquine và Sulfadoxine/Pyrimethamine đều được phát triển trong thời gian này. Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, Java và các kho quinine có giá trị của khu vực này đã rơi vào tay lực lượng Nhật Bản. Kết quả là quân đội Đức ở Đông Phi bị thương vong nặng nề do mắc sốt rét. Để nỗ lựccó được loại thuốc chống sốt rét của riêng mình, chính phủ Đức đã bắt đầu nghiên cứu các chất thay thế quinine và giao nó cho Bayer Dye Works. Hầu hết công việc được thực hiện tại các phòng thí nghiệm của Bayer Farbenindustrie A.G. ở Eberfeld, Đức. Hàng ngàn hợp chất đã được thử nghiệm và một số cho thấy có công hiệu. Plasmochin naphthoate (Pamaquine) ra đời vào năm 1926 và quinacrine, mepacrine (Atabrine) ra đời năm 1932 là những hợp chất đầu tiên được tìm thấy. Plasmochin, một quinoline gồm 8-amino, đã nhanh chóng bị loại bỏ do độc tính, mặc dù primaquine tương tự có cấu trúc gần giống với nó hiện được sử dụng để điều trị thể ngủ của P. vivax và P. ovale ký sinh ở trong gan. Atabrine, mặc dù được cho là vượt trội và tồn tại trong máu ít nhất một tuần, nhưng đã phải ngừng sử dụng do tác dụng phụ như vàng da và phản ứng loạn thần. Bước đột phá đến vào năm 1934 với sự tổng hợp Resochin (chloroquine)của Hans Andersag, tiếp theo là Sontochin hay Sontoquine (3 methyl-chloroquine). Các hợp chất này thuộc về một loại thuốc sốt rét mới được gọi là nhóm 4-amino quinolines. Nhưng các nhà khoa học Farben đã đánh giá quá cao độc tính của các hợp chất và không thể khám phá thêm về chúng. Hơn nữa, họ đã chuyển công thức của Resochin cho Winthrop Stearns, công ty Farben tại Mỹ vào cuối những năm 1930. Resochin sau đó bị lãng quên cho đến khi Thế chiến II bùng nổ. Với cuộc xâm lược của Đức đối với Hà Lan và Nhật Bản chiếm đóng Java, các lực lượng Đồng minh đã bị cắt đứt quinine. Điều này đã kích thích một cuộc tìm kiếm mới đối với các loại thuốc chống sốt rét khác ở cả Vương quốc Anh và Mỹ. Sau khi quân Đồng minh chiếm đóng Bắc Phi, binh lính Pháp đã đột kích vào nguồn cung cấp Sontochin do Đức sản xuất ở Tunis và giao nó cho người Mỹ. Các nhà nghiên cứu của Winthrop đã thực hiện một số điều chỉnh nhỏ đối với loại thuốc bị thu giữ và công thức mới này được gọi là chloroquine. Sau đó, người ta phát hiện ra nó giống hệt với Resochin cũ hơn và được cho là độc hại. Tuy nhiên, Quân đội không có sẵn loại thuốc này cho đến khi Chiến tranh kết thúc, nhưng sau Thế chiến thứ II, chloroquine và DDT đã trở thành hai vũ khí chính trong chiến dịch kiểm soát bệnh sốt rét toàn cầu. Tuy nhiên, chỉ sau khoảng 10 - 12 năm sử dụng, tình trạng kháng chloroquine đã xuất hiện ởP. falciparum.Hai ổ kháng thuốc ban đầu xuất hiện đồng thời ở Colombia và trên biên giới Campuchia-Thái Lan. Từ các ổ kháng thuốc này, tình trạng kháng đã lan rộng khắp Nam Mỹ và Nam Á. Vào cuối những năm 1970, tình trạng kháng chloroquine đã lan đến châu Phi và kể từ đó đã lan rộng khắp châu Phi hạ Sahara. Các loại thuốc chống sốt rét khác: Công thức của Atabrine (mepacrine, 9-amino-acridine), cũng đã sớm được các nhà hóa học Đồng minh tìm ra và nó được sản xuất quy mô lớn ở Hoa Kỳ. Nó ngay lập tức được chấp nhận rộng rãi như một chất trị liệu tuyệt vời. Sau các thí nghiệm của Chuẩn tướng N. Hamilton Fairley ở Úc vào năm 1943, nó cũng cho thấy là có tác dụng như một loại thuốc dự phòng, bảo vệ quân đội ở những vùng có bệnh sốt rét. Nó không còn được sử dụng do có nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Sự thành công của chloroquine đã đưa đến việc khám phá nhiều (gần 15000) hợp chất ở Hoa Kỳ và một 4-aminoquinoline Camoquin (amodiaquin) khácđã được phát hiện. Các nghiên cứu về 8-aminoquinolines đã dẫn đến việc Elderfield phát hiện ra Primaquine vào năm 1950. Trong khi đó, các nhà điều tra người Anh tại ICI cũng đã thực hiện các nghiên cứu sâu rộng về thuốc sốt rét và Curd, Davey và Rose đã tổng hợp thuốc chống đông máu proguanil hayPaludrine(chlorguanide hydrochloride) vào năm 1944 và Daraprim hayMalocide (pyrimethamine)được phát triển vào năm 1952. Tuy nhiên, tình trạng kháng với proguanil đã được chứng kiến trong vòng một năm kể từ khi được đưa ra ở Malaya vào năm 1947. Các chủng P. falciparum kháng pyrimethamine và kháng chéo với proguanil xuất hiện vào năm 1953 ở Muheza, Tanzania. Sự kết hợp sulfadoxine-pyrimethamine được đưa ra ở Thái Lan vào năm 1967. Tình trạng kháng hợp chất này lần đầu tiên được báo cáo ở Thái Lan vào cuối năm đó và nhanh chóng lan rộng khắp Đông Nam Á và gần đây đã xuất hiện ở Châu Phi. Mefloquine được Bộ Tư lệnh Nghiên cứu và Phát triển Y tế Quân đội Mỹ, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO/TDR) và Hoffman-La Roche, Inc hợp tác phát triển và WR142490 (mefloquine), một loại metanol 4-quinoline đã được phát triển. Sau Thế chiến II, khoảng 120 hợp chất đã được sản xuất tại Viện Nghiên cứu Quân đội Walter Reed và WR142490 (mefloquine), một loại metanol 4-quinoline đã được phát triển. Hiệu quả của nó trong việc ngăn ngừa và điều trị P. falciparum kháng thuốc đã được chứng minh vào năm 1974-1975 và rất hữu ích cho Quân đội Mỹ ở Đông Nam Á và Nam Mỹ. Vào thời điểm thuốc được phổ biến rộng rãi vào năm 1985, bằng chứng kháng mefloquine cũng bắt đầu xuất hiện ở châu Á. MALARONE Năm 1998, một loại thuốc kết hợp mới đã được tung ra ở Úc có tên là Malarone. Đây là sự kết hợp của proguanil và atovaquone. Atovaquone có mặt trên thị trường vào năm 1992 và đã được sử dụng thành công để điều trị Pneumocystis carrinii. Sự kết hợp hiệp đồng với proguanil được coi là một phương pháp điều trị sốt rét hiệu quả.Do đó, rõ ràng là các loại thuốc có nguồn gốc từ thực vật đã tồn tại lâu hơn nhiều loại thuốc tổng hợp, vốn đã xuất hiện và tồn tại tình trạng kháng! ARTEMISININ Loại thảo mộc Artemisia annua (sweet wormwood, thanh hao hoa vàng) được người Trung Quốc biết đến với tênqing-hao trong hơn 2000 năm. Các ngôi mộ Mawanhgoluicủa triều đại nhà Hán, có niên đại 168 trước Công nguyên đãđề cập đến nó như một phương pháp điều trị bệnh trĩ. Vào năm 340 sau Công nguyên, đặc tính hạ sốt của qinghao lần đầu tiên được mô tả bởi danh y Cát Hồng(Ge Hong) của triều đại Đông Tấn (East Yin Dynasty). Lời kêu gọi giúp đỡ của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Chu Ân Lai trong Chiến tranh Việt Nam đã “kích hoạt” công việc nghiên cứu về loại thảo dược này và vào năm 1967, các nhà khoa học Trung Quốc đã thành lập Dự án 523. Hoạt chất của Thanh haođược các nhà khoa học Trung Quốc phân lập vào năm 1971. Chiết xuất bằng dung môi của qinghao cho chuột bị nhiễm chủng sốt rét ở loài gặm nhấm (Plasmodium berghei) hấp thucho thấy có hiệu quả diệt sạch KSTSR như chloroquine và quinine. Các thử nghiệm trên người đã được công bố trên Tạp chí Y học Trung Quốcvào năm 1979. Từ đó, nhiều dẫn xuất hiệu nghiệm của artemisinin đã được tổng hợp và ngày nay nó là một loại thuốc sốt rét rất mạnh và hiệu quả, đặc biệt là chống lại sốt rét kháng thuốc ở nhiều khu vực Đông Nam Á. Cho đến nay, tình trạng kháng artemisinin về mặt lâm sàng chưa được báo cáo, mặc dù sự dung nạp đã được ghi nhận. Artemisinin được phân lập bởi cac nhà khoa học Trung Quốc vào năm 1972 từ cây cỏ ngọt Artemisia annua, và điều đặc biệt hơn là các nhà thảo dược Trung Quốc còn biết Qinghao hơn 2000 năm trước. Vào những năm 1970, thử nghiệm đầu tiên bởi các nhà khoa học Trung Quốc về chiết xuất Qinghao trên chuột nhiễm KSTSR tỏ ra có hiệu quả như chloroquine và quinine trong việc làm sạch KSTSR. Nhà khoa học Mao Tse Tung bắt đầu các thử nghiệm trên người vào năm 1979 và ấn bản các kết quả nghiên cứu của họ trên Tạo chí Y học Trung Hoa (Chinese Medical Journal). Artemisinin và các thuốc cùng nhóm như artemether là các thuốc đầu tiên chống lại tình trạng kháng thuốc tại Đông Nam Á. Artemisinin rất có tiềm năng và hiệu quả, đặc biệt khi dùng phối hợp với các thuốc sốt rét khác. Phối hợp artemisinin với một thuốc đi kèm khác có thời gian bán hủy dài hơn và có cơ chế tác dụng khác cho thấy nâng cao và cải thiện hiệu lực của artemisinin. Thuốc artemisinin này cũng làm giảm thời gian điều trị và hình như làm giảm khả năng phát triển kháng thuốc đối với thuốc đi kèm. Giai đoạn đầu của thế kỷ này, các thuốc phối hợp có thành phần artemisinine (Artemisinin-based combination therapy-ACTs) đã tỏ ra cải thiện hiệu lực điều trị và được coi là chìa khóa chống kháng tại Đông Nam Á.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.http://stevenlehrer.com/explorers/images/explor1.pdf 2.http://www.cdc.gov/ncidod/eid/vol6no1/reiter5G.htm#Perspectives 3.http://164.67.39.27/168-2005/intro_files/ppt/intro.ppt 4.http://pum.princeton.edu/muhconference/presentations/Singer.pdf 5.http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2003/11/16/wsino116.xml 6.http://evans.amedd.army.mil/pharmnew/images/THOM/hist24.htm 7.http://www.payer.de/bolivien2/bolivien0208.htm 8.http://www.botgard.ucla.edu/html/botanytextbooks/economicbotany/Cinchona/index.html 9.http://www.museums.org.za/bio/apicomplexa/history_of_malaria.htm 10.http://www.libertyindia.org/pdfs/malaria_climatechange2002.pdf 11.http://www.usnews.com/usnews/doubleissue/mysteries/whodunit.htm 12.http://bms.brown.edu/HistoryofPsychiatry/malaria.html 13.http://www.newadvent.org/cathen/08372b.htm 14.http://en.wikipedia.org/wiki/Jesuit's_bark 15.http://www.bell.lib.umn.edu/Products/cinch.html 16.http://www.earlham.edu/twiki/bin/view/Biology/Background 17.http://archive.idrc.ca/books/reports/1996/01-05e.html 18.http://fermat.nap.edu/books/0309092183/html/130.html 19.http://fermat.nap.edu/books/0309092183/html/131.html 20.http://www.eumed.net/cursecon/economistas/lugo.htm 21.http://www.learner.org/jnorth/tm/tulips/WhatsInAName.html 22.http://evans.amedd.army.mil/pharmnew/images/THOM/hist24.htm 23.http://www.payer.de/bolivien2/bolivien0208.htm 24.http://history.amedd.army.mil/booksdocs/wwii/Malaria/chapterI.htm 25.http://www.wellcome.ac.uk/en/malaria/MalariaAndControl/chist1.html 26.http://www.liv.ac.uk/lstm/malaria/Mcsumm.html 27.http://www-micro.msb.le.ac.uk/224/Bradley/History.html 28.http://www.litsios.com/socrates/page5.php 29.http://www.liv.ac.uk/lstm/malaria/Mcsumm.html 30.http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00042732.htm 31.http://www.brown.edu/Research/EnvStudies_Theses/full9900/creid/malaria_in_india.htm 32.http://mohfw.nic.in/Annual%20Report%202000-01.pdf/Part-I-4%20(%20A%20).pdf 33.Greenwood D. Xung đột lợi ích: nguồn gốc của các chất chống sốt rét tổng hợp trong hòa bình và chiến tranh. Hóa chất chống vi khuẩn J. 1995 tháng 11;36(5):857-72. 34.http://entweb.clemson.edu/pesticid/history.htm 35.http://pops.gpa.unep.org/04histo.htm 36.http://www.iberianature.com/material/malaria.html 37.http://www.mosquitoes.org/history.htm 38.http://www.hanmat.org/links.htmhttp://www.perc.org/perc.php?subsection=5&id=454 39.http://www.cdc.gov/ncidod/eid/vol6no1/reiter.htm 40.http://www.answers.com/topic/malaria 41.http://news.nationalgeographic.com/news/2001/06/0625_wiresmalaria.html 42.http://history.boisestate.edu/hy309/Germany/10.html 43.http://www.newadvent.org/cathen/11355a.htm 44.http://www.abc.net.au/worldtoday/content/2005/s1421899.htm 45.http://www.freewebs.com/scientific_anti_vivisectionism13/malaria.htm 46.http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1034677 47.http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2003/11/16/wsino116.xml 48.Kuhn KG, Campbell-Lendrum DH, Armstrong B, Davies CR. Sốt rét ở Anh: Quá khứ, hiện tại và tương lai. Proc Natl Acad Sci US A. 2003 Ngày 19/8; 100(17): 9997–10001. 49.http://www.cdc.gov/malaria/history/eradication_us.htm 50.http://pum.princeton.edu/muhconference/presentations/Singer.pdf 51.http://www.wiley-vch.de/books/biopoly/pdf_v09/vol09_13.pdf 52.http://www.iisc.ernet.in/currsci/feb102003/462.pdf 53.http://www.freewebs.com/scientific_anti_vivisectionism13/malaria.htm 54.http://www.the-tree.org.uk/EnchantedForest/wyrd3.htm 55.Sofia Colantonio. Làm chảy máu vỏ cây: Các quan sát về cách vỏ cây Cinchona được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét. http://www.med.uottawa.ca/historyofmedicine/hetenyi/ 56.Haas L (1994).Pierre Joseph Pelletier (1788–1842) and Jean Bienaime Caventou (1795-1887). J Neurol Neurosurg Psychiatry. 57 (11): 1333.doi:10.1136/jnnp.57.11.1333. 57.Kyle R, Shampe M (1974). Discoverers of quinine. JAMA. 229 (4): 462. 58.History of antimalarials drugs. https://www.mmv.org/malaria-medicines/history-antimalarials-drugs 59.US Institute of Medicine (IOM) from the report, Saving Lives, Buying Time: Economics of Malaria Drugs in an Age of Resistance, 2004:126-128. 60.CDC malaria history site, 2005
|
TRANG CHỦ
