Đến nay vụ dịch Ebola ở Guinea có 127 trường hợp nghi ngờ Ebola kể từ tháng 1/2014

Ebola ở Guinea chỉ là một vụ dịch chứ không phải là một đại dịch. Dịch Ebola ở Guinea “giới hạn về mặt địa lý". WHO cung cấp vật tư y tế đến Guinea nhằm hỗ trợ đáp ứng với sự bùng phát dịch bệnh Ebola. Dữ liệu cập nhật về bệnh do virus Ebola của WHO.

Quan niệm của WHO về dịch bệnh Ebola

Ebola ở Guinea chỉ là một vụ dịch chứ không phải là một đại dịch

Ngày 1/4/2014. GENEVA- Tổ chức Y tế Thế giới(WHO) cho biết vu dịch Ebola ở Guinea là rất nghiêm trọng nhưng không đạt tới mức đại dịch,số liệu mới nhất của WHO cho thấy 80 người đã thiệt mạng trong số 122 ca nghi ngờ Ebola ở Guinea. WHO đang cố gắng làm dịu đi một cảm giác hoảng loạn tại một số khu vực về mức độ nghiêm trọng của dịch Ebola tại quốc gia Tây Phi Guinea, tổ chức này cũng bác bỏ tuyên bố của các bác sĩ y tế không biên giới rằng sự bùng nổ của căn bệnh này là "chưa từng có" (unprecedented).

Nhiều người đang đọc tin tức tại một sạp báo ở Conakry, ngày 28/3/2014

Người phát ngôn của WHO Gregory Hartl cho biết đã có những vụ dịch lớn hơn của Ebola ở Uganda và Cộng hòa Dân chủ Congo,ông nói rằng vụ dịch ở Guinea là tương đối nhỏ so với một vụ dịch ở Uganda vào năm 2000 và 2001, vụ dịch đã gây nhiễm cho hơn 400 người.4 trường hợp bị bệnh đã được báo cáo tại thủ đô Conakry của Guinean, nhưng Hartl nói điều đókhông phải là bất thường khi có các ca bệnh ở các thành phố của thủ đô. Hartl nói: " Tôi tin rằng Tại Gabon vào những năm 1990s có nhiều ca bệnh ở Libreville,cùng một ý như thế về cơ bản một ai đó đã bị nhiễm ở nơi khác rồi tới Libreville vì các cơ sở y tế ở thủ đô là tốt hơn so với những nơi khác.Nguồn lây nhiễm vẫn còn khá khu trú ở phía đông nam của Guinea, vì vậy điều này phù hợp với mô hình của tất cả các vụ dịch Ebola trước".

WHO cho biết căn bệnh này đã không lây lan sang các nước khác, theo Báo cáo có 7 trường hợp nghi ngờ Ebola, trong đó có 4 người chết, ở nước láng giềng Liberia xảy ra trong số những người Liberia đi du lịch tới Guinea và đã bị nhiễm bệnh ở đó.Họ cũng lưu ý rằng các xét nghiệm trong phòng xét nghiệm của một số trường hợp nghi ngờ ở Sierra Leone tất cả đều âm tính. Ebola lây lan qua máu và chất dịch cơ thể khác từ một người bị nhiễm bệnh,nó cũng có thể được lây truyền qua việc xử lý các xác chết bị ô nhiễm,dơi và các loài linh trưởng là nguồn gốc của lây nhiễm. Hartl cho rằng điều cần thiết là ngăn chặn được các chuỗi lây truyền: "Đó là một câu hỏi về việc kiểm soát việc lây nhiễm trong bệnh viện, về kiểm soát sự lây truyền trong số những người có thể đã bị nhiễm và không biết họ đã bị nhiễm chưa và không ở trong bệnh việndo đó như mọi khi, hai điều quan trọng nhất với những gì chúng ta làm trong các bệnh viện và làm thế nào chúng ta theo dõi nguồn tiếp xúc”. Các nhà chức trách ở Senegal đã đóng cửa biên giới đất liền với Guinea để ngăn chặn sự lây lan của Ebola vào đất nước của họ,Hartl nói với đài VOA rằng WHO không khuyến cáo bất kỳ sự hạn chế đi lại nào, mà ông nói là không có ý nghĩa.

Thời kỳ ủ bệnh Ebola có thể kéo dài đến 21 ngày,WHO cho biết vụ dịch không thể được coi là kết thúc cho đến khi hai giai đoạn ủ bệnh là 42 ngày đã trôi qua mà không có một sự lan truyền đơn lẽ nào của virus. 

Dịch Ebola ở Guinea “giới hạn về mặt địa lý"

Theo WHO, dịch Ebola gây chết người ở Guinea, Tây Phi vẫn còn trong một "khu vực giới hạn về mặt địa lý" (limited geographic area), người phát ngôn của WHO Gregory Hartl nói rằng đó không phải là một đại dịch cũng không phải là chưa từng có nhưng tổ chức từ thiện y tế-nhóm bác sỹ không biên giới (Medecins Sans Frontieres_MSF) lại cho rằng có khó khăn trong kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh. WHO cho biết 83 người ở Guinea đã chết trong số các trường hợp nghi ngờ Ebola, căn bệnh lây lan qua tiếp xúc gần gũi và giết chết từ 25% đến 90% nạn nhân. Hiện nay, bệnh này đã lan sang nước láng giềng Liberia, cũng như đến thủ đô Conakry của Guinea, nơi có hai triệu người đang sinh sống.

Phân tích (Analysis)

Phóng viên Alhassan Sillah của bản đài BBC từ Conakry, Guinea.

Những cái bắt tay truyền thống không còn là một phần của lời chào ở Guinea bởi vì mọi người thực sự sợ bị nhiễm Ebola:"Tôi thậm chí không còn đi ra khỏi nhà vì vậy mà tôi không cần phải bắt tay mọi người", Mohamed Barry-một công chức nghỉ hưu nói. Bệnh có nguồn gốc ở khu vực rừng phía Nam, nơi dơi-một món ăn ưa thích ở địa phương được cho là tác nhân mang virus, việc bán và tiêu thụ thịt dơi đã bị cấm. Tình hình đáng lo ngại nhất là ở Conakry, nơi có khoảng hai triệu người sinh sống,tất cả các gia đình hiện nay có bát hoặc thùng chứa đầy chất khử trùng ở lối vào nhà của họ dành cho cả người dân và du khách đến rửa tay. Vụ dịch cũng ảnh hưởng đến kinh doanh.Senegal đã đóng cửa biên giới đất liền của mình, làm cho nhiều thứ bị mắc kẹt,"Hàng của chúng tôi sắp hỏng rồi" một doanh nhân cho biết. Tang lễ cũng nhỏ hơn vì sợ bị lây nhiễm,"Tôi không đi đến bất kỳ tang lễ nào hiện tại cho dù cái chết đó có liên quan đến Ebola hay không hoặc cho dù tôi có quan hệ với người đã chết", Mariam Mansare-một thầy giáo nói. Liberia đã ghi nhận có tổng cộng 7 trường hợp cả nghi ngờ và xác định, trong đó có 4 trường hợp tử vong. Theo WHO dịch Ebola xảy ra chủ yếu ở các làng xa xôi ở miền Trung và Tây Phi,gần rừng mưa nhiệt đới.

“Chưa từng có” (Unprecedented)

Ông Hartl nói với các phóng viên tại Geneva, Thụy Sĩ: "Chúng ta cần phải rất cẩn thận về cách mà chúng ta mô tả một cái gì đó vì cho đến nay một vụ dịch với các trường hợp lẻ tẻ". WHO cho biết dịch tễ học của dịch này cũng giống như các vụ dịch trước đây và vẫn còn mang tính khu trú, Imogen Foulkes- phóng viên của BBC báo cáo từ Geneva. WHO cho biết thêm rằng các ca bệnh ở Conakry và Liberia có thể được truy tìm nguồn gốc tới phía đông nam của Guinea, nơi vụ dịch bắt đầu.

Vào ngày thứ hai, MSF mô tả về vụ dịch là "chưa từng có" (unprecedented). "Chúng ta đang phải đối mặt với một đại dịch vói một cường độ chưa từng thấy về sự phân bố các ca bệnh", Mariano Lugli-một điều phối viên của nhóm Bác sỹ không biên giới ở Guinea cho biết: "Lây lan về mặt địa lý này là đáng lo ngại vì nó sẽ rất phức tạp, vì vậy nhiệm vụ của các tổ chức đang hoạt động là tìm cách để kiểm soát dịch bệnh". Sự bùng nổ của Ebola đã tập trung vào khu vực Nzerekore nằm ở phía đông nam xa xôi của Guinea nhưng cũng phải mất đến 6 tuần lễ để các nhà chức trách xác định bệnh.

Cho đến nay Guinea xác nhận có 122 trường hợp Ebola kể từ tháng 1/2014

Bộ trưởng Y tế Liberia-Walter Gwenigale vào hôm thứ hai cảnh báo mọi người ngừng quan hệ tình dục vì virus được lan truyền qua các dịch cơ thể, ngoài các khuyến cáo hiện có thì các nhà y tế cũng khuyên ngừng bắt tay và ôm hôn. Sierra Leone cũng đã báo cáo có 5 trường hợp nghi ngờ, không ai trong số đó được xác định, trong khi Senegal nước cũng có biên giới với Guinea đã đóng cửa biên giới đất liền của mình. Ả Rập Saudi tạm ngừng cấp thị thực cho người hành hương Hồi giáo từ Guinea và Liberia vào hôm thứ ba, trong một dấu hiệu của sự bất ổn ngày càng tăng về vụ dịch. Các biện pháp "phòng ngừa" (preventive) đến theo yêu cầu của Bộ Y tế Saudi "do sự nguy hiểm của bệnh và bản chất rất dễ lây của nó" (due to the danger of the disease and its highly contagious), hãng thông tấn nhà nước SPA báo cáo.

Virus nhiệt đới dẫn đến sốt gây xuất huyết (haemorrhagic fever), gây ra đau cơ (causing muscle pain), suy nhược (weakness), nôn (vomiting), tiêu chảy (diarrhoea) và trong các trường hợp nghiêm trọng ((severe cases) có suy phủ tạng (organ failure) và chảy máu không thể ngăn cản (unstoppable bleeding).

WHO cung cấp vật tư y tế đến Guinea nhằm hỗ trợ đáp ứng với sự bùng phát dịch bệnh Ebola

Cập nhật tháng 4/2014. Khi hơn 3,5 tấn vật tư y tế bảo vệ đến Conakry, thủ đô của Guinea vào ngày 30/3/2014, WHO ngay lập tức bắt đầu phân phốiđến cơ sở y tế tại các địa điểm khác nhau nhằm đối phó với dịch bệnh virus Ebola (Ebola virus disease_EVD).

WHO/T. Jasarevic

Các vật tư cung cấp bao gồm trang thiết bị bảo hộ cá nhân, chất khử trùng và vật liệu chôn cất an toàn.Một nửa số người bị nhiễm ở Conakry là nhân viên y tế,cung cấp cho họ với sự huấn luyện và các trang thiết bị cần thiết là rất quan trọng để kiểm soát việc lây nhiễm. Tiến sĩ Lansana Kourouma, người đứng đầu bộ phận cấp cứu (emergency section )-Bệnh viện Hữu nghị Trung Quốc-Guinea (Chinese-Guinean Friendship Hospital)-nơi hiện có 5 bệnh nhân hiện đang được giám sát cho biết: "Các vật tư này là rất cần thiết bởi vì chúng tôi không thể bị khi tiếp xúc với người bệnh có thể bị nhiễm Ebola.Với các thiết bị bảo vệ chúng ta cảm thấy yên tâm và có thể làm công việc của mình để giúp bệnh nhân”. Virus Ebola gây ra một căn bệnh do virus cấp tính nghiêm trọng thường đặc trưng bởi sốt đột ngột, suy nhược nặng, đau cơ, nhức đầu, tiêu chảy và nôn mửa.Dịch bệnh do virus Ebola có tỷ lệ tử vong lên đến 90% bởi vì không có thuốc điều trị hay vắc xin có sẵn, do đó phòng chống là cách hiệu quả nhất để ngăn chặn việc lan truyền. Vật liệu cũng đã được đưa đến bệnh viện giảng dạy quốc gia Donka ở Conakry, nơi một phòng cách ly đã được thiết lập để cung cấp sự chăm sóc cho những người bị nhiễm bệnh,phòng cách ly nằm trong một tòa nhà riêng biệt.Viện Pasteur, Dakar, Senegal đã cử kỹ thuật viên đến bệnh viện để có thể thực hiện xét nghiệm nhanh chóngtại các vị trí.

Đáp ứng rộng khắp vùng nông thôn (Countrywide response)

Kể từ đầu vụ dịch, hầu hết các trường hợp đã được báo cáo ở phía đông nam Guinea. Truy tìm nguồn tiếp xúc và theo dõi tiếp tục trong các khu vực này và nhóm bác sỹ không biên giới (Medecins Sans Frontieres_MSF) đã thành lập các khu cách ly ở Macenta và Gueckedou. MSF cũng cung cấp sự hỗ trợ cho bệnh viện Kissidougou. WHO, Bộ Y tế, Guinea và các đối tác gặp nhau hàng ngày trong Ủy ban khủng hoảng quốc gia để làm việc trên các khía cạnh quan trọng của đáp ứng: điều phối, giám sát dịch bệnh, xử lý lâm sàng, hậu cần và vận động xã hội.

WHO/T. Jasarevic

"Ngay sau khi dịch bệnh bùng phát đã được xác nhận vào ngày 21/3/2014, chúng tôi bắt đầu làm việc với Bộ Y tế và các đối tác khác để thực hiện các biện pháp cần thiết", Tiến sĩ Rene Zitsamele-Coddy, đại diện WHO tại Guinea nói: "Đây là lần đầu tiên đất nước này phải đối mặt với một đợt bùng phát Ebola, vì vậy sự có mặt của chuyên gia từWHO trong khu vực này là rất giá trị". Các thông điệp y tế công cộng (public health messages) đang được phổ biến cho người dân để tránh nhầm lẫn và cung cấp lời khuyên về cách để tránh lây nhiễm. WHO hỗ trợ việc triển khai một phòng thí nghiệm của hiệp hội châu Âu tới Gueckedou để đảm bảo việc tiếp cậntới xét nghiệm tại các phòng xét nghiệm các trường hợp nghi ngờ và để xét nghiệm bổ sung.WHO cũng triển khai một nhà dịch tễ học, nhà hậu cần, nhà nhân chủng học và chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn tới Gueckedou.

Vào ngày 31/3/2014, có 19 trường hợp nghi ngờ đã được xác nhận bởi phòng xét nghiệm với sự hợp tác với Viện Pasteur, Lyon, Pháp (Institut Pasteur, Lyon, France); Viện Pasteur, Dakar, Senegal (Institut Pasteur, Dakar, Senegal) và Viện Y học Nhiệt đới Bernhard Nocht, Hamburg, Đức (Bernhard-Nocht Institute of Tropical Medicine, Hamburg, Germany).

Thách thức trong khu vực (Regional challenge)

WHO đã cảnh báo các nước giáp Guinea về sự bùng phát và khuyên các quốc gia nàynâng cao giám sát cho phù hợp với bệnh sốt xuất huyết do virus, đặc biệt là dọc biên giới đất liền. Cả Sierra Leone và Liberia đã thông báo trường hợp nghi ngờ và tử vong phù hợp với virus Ebola tới WHO trong số những người đã đi du lịch đến các vùng bị ảnh hưởng trước khi khởi phát triệu chứng.2 trường hợp từ Liberia đã được xét nghiệm dương tính, 3 quốc gia đang chia sẻ thông tin với nhau và với WHO hàng ngày.WHO cũng tiếp xúc với các nước láng giềng khác, những nơi đang đẩy mạnh hệ thống giám sát của họ. WHO không khuyến cáo bất kỳ sự hạn chế về đi lại hoặc kinh doanh được áp dụng cho Guinea, Liberia hay Sierra Leone.Bằng chứng từ các vụ dịch trước đó cho thấy rằng một sự đáp ứng nhanh chóng vàonguồn gốc của vụ dịch là cách tốt nhất để giảm nguy cơ lây lan quốc tế của bệnh.

Dữ liệu cập nhật về bệnh do virus Ebola của WHO

Cập nhật tháng 3/2014. WHO - Virus Ebola gây ra bệnh virus Ebola (Ebola virus disease_EVD) ở người với tỷ lệ tử vong ca bệnh lên đến 90%. Ebola xuất hiện lần đầu vào năm 1976 trong 2 vụ dịch đồng thời ở Nzara, Sudan và ở Yambuku, Cộng hòa Dân chủ Congo xảy ra ở một ngôi làng nằm gần sông Ebola, từ đó bệnh có tên gọi như thế.

Giống virus Ebola là 1 trong 3 thành viên của họ Filoviridae (filovirus), cùng với giống virus Marburg và giống virus Cueva. Giống virus Ebola bao gồm 5 loài riêng biệt: virus Ebola Bundibugyo (Bundibugyo ebolavirus_BDBV), virus Ebola Zaire (Zaire ebolavirus_EBOV), virus Ebola Reston (Reston ebolavirus_RESTV), virus Ebola Sudan(Sudan ebolavirus _SUDV), virus Ebola rừng Taï(Taï Forest ebolavirus_TAFV). BDBV, EBOV và SUDV có liên quan đến các vụ dịch EVD lớn ở châu Phi, trong khi RESTV và TAFV thì không.Các loài RESTV, được tìm thấy ở Philippines và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, có thể lây nhiễm sang người, nhưng không có báo cáo gây bệnh tật hoặc tử vong ở người từ các loài nàycho đến nay.

Sự lan truyền (Transmission)

Ebola gây bệnh sang người thông qua tiếp xúc gần gũi với máu, dịch tiết, bộ phận cơ thể hoặc các chất dịch cơ thể khác của động vật bị nhiễm bệnh.Ở châu Phi, nhiễm trùng đã được ghi nhận thông qua việc xử lý tinh tinh, khỉ đột, dơi ăn quả, khỉ, linh dương rừng và nhím bị nhiễm bệnh được tìm thấy bị bệnh hoặc chết hoặc trong các khu rừng nhiệt đới. Ebola sau đó lây lan trong cộng đồng thông qua lây truyền từ người sang người, bị nhiễm bệnh là do tiếp xúc trực tiếp (qua da hoặc niêm mạc bị phá vỡ) với máu, dịch tiết, bộ phận cơ thể hoặc chất dịch cơ thể khác của người bị nhiễm và tiếp xúc gián tiếp với môi trường bị ô nhiễm với các chất dịch như vậy.Nghi lễ chôn cất trong đưa tiễn đám tang có liên hệ trực tiếp với cơ thể của người quá cố cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc lan truyền Ebola. Những người đàn ông đã hồi phục từ bệnh vẫn có thể làm lan truyền virus cho người thông qua tinh dịch của họ cho đến 7 tuần sau khi phục hồi từ bệnh tật. Nhân viên y tế thường xuyên bị nhiễm trong khi điều trị bệnh nhân nghi ngờ hoặc xác nhận với EVD,điều này xảy ra thông qua tiếp xúc gần với bệnh nhân khi các biện pháp ngăn ngừa không được thực hiện nghiêm ngặt. Trong số các người lao động tiếp xúc với khỉ hoặc lợn bị nhiễm virus Ebola Reston, một số nhiễm trùng đã được ghi nhận ở những người không có triệu chứng lâm sàng.Như vậy, RESTVdường như ít có khả năng gây bệnh ở người so với các loài Ebola khác. Tuy nhiên, bằng chứng sẵn có duy nhất xuất phát từ các cá thể đực trưởng thành khỏe mạnh,điều đó sẽ là quá sớm để ngoại suy các ảnh hưởng sức khỏe của virus cho tất cả các nhóm dân cư, chẳng hạn như người suy giảm miễn dịch, người có tình trạng bệnh lý, phụ nữ mang thai và trẻ em.Nhiều nghiên cứu hơn về RESTV là cần thiết trước khi kết luận cuối cùng có thể được rút ra về khả năng gây bệnh và độc lực của virus này ở người.

Các dấu hiệu và triệu chứng (Signs and symptoms)

EVD là một căn bệnh do virus cấp tính nghiêm trọng thường đặc trưng bởi sự xuất hiện sốt đột ngột, suy nhược nặng, đau cơ, nhức đầu và đau cổ họng;tiếp theo là ói mửa, tiêu chảy, phát ban, suy thận và chức năng gan và trong một số trường hợp, chảy máu cả bên trong và bên ngoài,phát hiện trong phòng thí nghiệm bao gồm số lượng tiểu cầu và tế bào bạch cầu thấp và tăng men gan. Người được coi là bị nhiễm khi máu và chất tiết có chứa virus, virus Ebola được phân lập từ tinh dịch 61 ngày sau khi khởi phát bệnh trong một người đàn ông đã bị nhiễm trong phòng thí nghiệm. Thời gian ủ bệnh (incubation period) là khoảng thời gian từkhi nhiễm virus tới khi khởi phát triệu chứng từ 2-21 ngày.

Chẩn đoán (Diagnosis)

Các bệnh khác nên được loại trừ trước khi chẩn đoán EVD có thể được thực hiện bao gồm: sốt rét, sốt thương hàn, bệnh do vi khuẩn Shigella, bệnh tả, bệnh do leptospira, bệnh dịch hạch, rickettsiosis, sốt tái phát, viêm màng não, viêm gan và các bệnh sốt xuất huyết do virus khác. Nhiễm virus Ebola có thể được chẩn đoán xác định trong phòng thí nghiệm thông qua một số loại xét nghiệm: xét nghiệm hấp phụ miễn dịch kết nối enzym (enzyme-linked immunosorbent assay_ELISA); xét nghiệm phát hiện kháng nguyên (antigen detection tests); xét nghiệm trung hòa huyết thanh (serum neutralization test); xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase sao chép ngược (reverse transcriptase polymerase chain reaction_RT-PCR); phân lập virus bằng cách nuôi cấy tế bào (virus isolation by cell culture). Mẫu từ bệnh nhân là một nguy cơ sinh học cực kỳ nguy hiểm vì vậy các xét nghiệm cần được tiến hành trong điều kiện kiềm chế sinh học tối đa.

Dự phòng và điều trị (Prevention and treatment)

Không có vaccin dùng cho EVD có sẵn,một số loại vắc-xin đang được thử nghiệm nhưng không có loại vaccin nào sẵn sử dụng trong lâm sàng. Bệnh nhân nặng cần được chăm sóc hỗ trợ chuyên sâu,bệnh nhân thường mất nước và cần bù nước bằng đường uống với dung dịch chứa chất điện giải hoặc truyền dịch bằng đường tĩnh mạch. Không có thuốc điều trị đặc hiệu có sẵn,thuốc điều trị mới đang được đánh giá.

Vật chủ tự nhiên của virus Ebola (Natural host of Ebola virus)

Ở châu Phi, dơi ăn quả, đặc biệt là các loài của giống Hypsignathus monstrosus, Epomops franquetivàMyonycteris torquata được coi là vật chủ tự nhiên có khả năng cho virus Ebola.Kết quả là sự phân bố địa lý của các virus Ebola có thể chồng lấn lên nhau trong phạm vi của những con dơi ăn quả.

Virus Ebola ở động vật (Ebola virus in animals)

Mặc dù động vật linh trưởng không phải người là một nguồn lây nhiễm cho con người, chúng không được nghĩ là ổ chứa mà là một vật chủ tình cờ như con người.Từ năm 1994, dịch Ebola từ loài EBOV và TAFV đã được quan sát thấy ở tinh tinh (chimpanzees) và khỉ đột (gorillas). RESTV gây ra sự bùng phát EVD nghiêm trọng ở khỉ đuôi dài (Macaca fascicularis) được nuôi ở Philippines và phát hiện ở khỉ nhập khẩu vào Mỹ vào cácnăm 1989, 1990, 1996 và ở khỉ nhập khẩu đến Ý từ Philippines vào năm 1992. Từ năm 2008, virus RESTV đã được phát hiện trong nhiều đợt bùng phát của căn bệnh chết người ở lợn tại Philippines và Trung Quốc.Nhiễm trùng không có triệu chứng ở lợn đã được báo cáo và nuôi cấy thử nghiệm đã chỉ ra rằng RESTV không có thể gây bệnh ở lợn.

Phòng chống (Prevention)

Kiểm soát Ebola Reston ở động vật nuôi (Controlling Ebola Reston in domestic animals)

Không có thuốc chủng ngừa có sẵn chống lại RESTV, làm sạch thường xuyên và khử trùng các trang trại lợn hoặc các trang trại khỉ (với Natri hypochlorite hoặc chất tẩy rửa khác) có hiệu quả trong việc loại bỏ vi rút. Nếu một vụ dịch là nghi ngờ, các cơ sở phải được cách ly ngay lập tức,tiêu huỷ động vật bị nhiễm bệnh với sự giám sát chặt chẽ việc chôn lấp hoặc đốt xác động vật, có thể là cần thiết để giảm nguy cơ lây truyền từ động vật sang người;hạn chế hoặc cấm vận chuyển động vật từ các trang trại bị nhiễm bệnh đến các khu vực khác có thể làm giảm sự lây lan của căn bệnh này. Khi dịch RESTV ở lợn và khỉ đã bị nhiễm trước con người cần thành lập một hệ thống giám sát sức khỏe động vật chủ động để phát hiện các trường hợp mới là điều cần thiết trong việc cung cấp cảnh báo sớm cho cơ quan y tế thú y và con người.

Giảm nguy cơ lây nhiễm Ebola ở người (Reducing the risk of Ebola infection in people)

Trong trường hợp không có thuốc điều trị hiệu quả và một loại vắc xin ở người thì việc nâng cao nhận thức về các yếu tố nguy cơ lây nhiễm Ebola và các biện pháp bảo vệ cá nhân có thể là cách duy nhất để làm giảm lây nhiễm và tử vong. Ở châu Phi, trong các vụ dịch EVD các thông điệp sức khỏe cộng đồng giáo dục để làm giảm nguy cơ nên tập trung vào một số yếu tố: giảm nguy cơ lây truyền từ động vật hoang dã sang người do tiếp xúc với những con dơi ăn quả hoặc khỉ/vượn bị nhiễm bệnh và tiêu thụ thịt sống,động vật cần được xử lý với găng tay và quần áo bảo hộ thích hợp khác,sản phẩm động vật (máu và thịt) nên được nấu chín kỹ trước khi ăn (reducing the risk of wildlife-to-human transmission from contact with infected fruit bats or monkeys/apes and the consumption of their raw meat. Animals should be handled with gloves and other appropriate protective clothing. Animal products (blood and meat) should be thoroughly cooked before consumption); giảm nguy cơ lây truyền từ người sang người trong cộng đồng phát sinh do tiếp xúc trực tiếp hoặc gần với các bệnh nhân bị nhiễm bệnh, đặc biệt là với chất dịch cơ thể của họ, nên tránh tiếp xúc với cơ thể bệnh nhân Ebola.Găng tay và các thiết bị bảo hộ cá nhân thích hợp nên được đeo khi chăm sóc bệnh nhân tại nhà,rửa tay thường xuyên là cần thiết sau khi thăm khám các bệnh nhân ở bệnh viện cũng như sau khi chăm sóc bệnh nhân tại nhà (reducing the risk of human-to-human transmission in the community arising from direct or close contact with infected patients, particularly with their bodily fluids. Close physical contact with Ebola patients should be avoided. Gloves and appropriate personal protective equipment should be worn when taking care of ill patients at home. Regular hand washing is required after visiting patients in hospital, as well as after taking care of patients at home); nên thông báo cho người dân tại các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi Ebola về bản chất của bệnh và về các biện pháp ngăn chặn dịch bệnh, bao gồm cả chôn cất người chết.Những người đã chết vì Ebola nên được chôn cất kịp thời và an toàn (communities affected by Ebola should inform the population about the nature of the disease and about outbreak containment measures, including burial of the dead. People who have died from Ebola should be promptly and safely buried).

Các trang trại nuôi lợn ở châu Phi có thể đóng một vai trò trong việc khuếch đại sự lây nhiễm vì sự hiện diện của dơi ăn quả trên các trang trại.Các biện pháp an toàn sinh học phù hợp nên được thực hiện để hạn chế sự lan truyền.Đối với RESTV, các thông điệp sức khỏe cộng đồng giáo dục nên tập trung vào việc giảm nguy cơ lây truyền từ lợn sang người như là kết quả của tập quán giết mổ và chăn nuôi không an toàn, và sử dụng huyết tươi, sữa tươi và mô động vật không an toàn.Găng tay và quần áo bảo hộ thích hợp khác nên được đeo vào khi xử lý động vật bị bệnh hoặc các mô của chúng và khi giết mổ động vật.Tại các vùng nơi mà RESTVđược báo cáo ở lợn, thì tất cả các sản phẩm động vật (máu, thịt và sữa) nên được nấu chín kỹ trước khi ăn.

Kiểm soát nhiễm khuẩn trong cơ sở y tế (Controlling infection in health-care settings)

Lây truyền từ người sang người của virus Ebola chủ yếu liên quan đến tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với máu và chất dịch cơ thể, sự lây truyền đến nhân viên y tế đã được báo cáo khi các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn thích hợp đã không được quan sát thấy. Không phải là luôn luôn có thể xác định sớm bệnh nhân bị EBV vì các triệu chứng ban đầu của bệnh có thể không đặc hiệu,vì lý do này điều quan trọng là nhân viên y tế áp dụng biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn nhất quán với tất cả các bệnh nhân bất kể chẩn đoán của họ trong tất cả các thói quen làm việc ở tất cả các lần bao gồm vệ sinh tay cơ bản, vệ sinh hô hấp, việc sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân (theo nguy cơ bắn hoặc tiếp xúc với các vật liệu bị nhiễm), thực hành tiêm chích an toàn và thực hành chôn cất an toàn.Nhân viên y tế chăm sóc cho bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác định virus Ebola thì ngoài biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn nên áp dụng các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn khác để tránh bất kỳ sự tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của bệnh nhân và tiếp xúc không được bảo vệ trực tiếp với môi trường có thể bị ô nhiễm.Khi tiếp xúc gần với bệnh nhân EBV(trong vòng 1 mét), nhân viên y tế nên mang vật liệu bảo vệ khuôn mặt (một tấm che kín mặt hoặc mặt nạ y tế và kính bảo hộ), áo choàng dài tay sạch sẽ, không vô trùng và găng tay (găng tay vô trùng đối với một số thủ thuật). Người lao động trong phòng thí nghiệm cũng có nguy cơ.Mẫu lấy từ các ca bệnh nghi ngờ ở người và động vật để chẩn đoán nên được xử lý bởi đội ngũ nhân viên được đào tạo và xử lý trong phòng thí nghiệm có trang bị phù hợp.

Đáp ứng của Tổ chức Y tế thế giới (WHO response)

WHO cung cấp các chuyên gia và tài liệu hướng dẫn để hỗ trợ điều tra và phòng chống bệnh. Khuyến nghị cho phòng chống nhiễm khuẩn trong khi chăm sóc cho các bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác định bệnh sốt xuất huyết Ebola được cung cấp trong:Khuyến nghị kiểm soát nhiễm khuẩn tạm thời trong chăm sóc bệnh nhân nghi ngờ hoặc đã xác định sốt xuất huyết do Filovirus (Ebola, Marburg) vào tháng 3 năm 2008 (Interim infection control recommendations for care of patients with suspected or confirmed Filovirus (Ebola, Marburg) haemorrhagic fever, March 2008),tài liệu này hiện đang được cập nhật.

WHO đã tạo ra một bản ghi chép tóm tắt cho dễ nhớ về biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn trong chăm sóc sức khỏe (hiện đang được cập nhật).Biện pháp phòng ngừa tiêu chuẩn có nghĩa là để làm giảm nguy cơ lây truyền qua đường máu và các tác nhân gây bệnh khác.Nếu áp dụng phổ biến, biện pháp phòng ngừa sẽ giúp ngăn chặn hầu hết sự lây truyền thông qua tiếp xúc với máu và các chất dịch cơ thể. Biện pháp phòng ngừa chuẩn được khuyến cáo trong việc chăm sóc và điều trị tất cả các bệnh nhân bất kể tình trạng nhiễm bệnh được quan sát hay được xác định bao gồm các cấp độ phòng chống nhiễm trùng cơ bản-vệ sinh tay, sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân để tránh tiếp xúc trực tiếp với máu và chất dịch cơ thể, phòng chống dính kim và thương tích từ các dụng cụ sắc nhọn khác, và một loạt các phòng chống về môi trường.

Table: Chronology of previous Ebola virus disease outbreaks

Year	Country	Ebolavirus species	Cases	Deaths	Case fatality
2012	Democratic Republic of Congo	Bundibugyo	57	29	51%
2012	Uganda	Sudan	7		57%
2012	Uganda	Sudan	24		71%
2011	Uganda	Sudan	1		100%
2008	Democratic Republic of Congo	Zaire	32		44%
2007	Uganda	Bundibugyo	149		25%
2007	Democratic Republic of Congo	Zaire	264		71%
2005	Congo	Zaire	12		83%
2004	Sudan	Sudan	17		41%
2003 (Nov-Dec)	Congo	Zaire	35		83%
2003 (Jan-Apr)	Congo	Zaire	143		90%
2001-2002	Congo	Zaire	59		75%
2001-2002	Gabon	Zaire	65		82%
2000	Uganda	Sudan	425		53%
1996	South Africa (không bao gồm Gabon)	Zaire	1	1	100%
1996 (Jul-Dec)	Gabon	Zaire	60		75%
1996 (Jan-Apr)	Gabon	Zaire	31		68%
1995	Democratic Republic of Congo	Zaire	315		81%
1994	Cote d'Ivoire	Taï Forest	1		0%
1994	Gabon	Zaire	52		60%
1979	Sudan	Sudan	34		65%
1977	Democratic Republic of Congo	Zaire	1	1	100%
1976	Sudan	Sudan	284	151	53%
1976	Democratic Republic of Congo	Zaire	318	280	88%

Bảng: Niên đại của các vụ dich trước đây do virus Ebola

Năm	Nước	Loài virus Ebola	Số mắc	Số catử vong	Tỷ lệ tử vong
2012	Cộng hòa Dân chủ Congo	Bundibugyo	57	29	51%
2012	Uganda	Sudan	7	4	57%
2012	Uganda	Sudan	24	17	71%
2011	Uganda	Sudan	1	1	100%
2008	Cộng hòa Dân chủ Congo	Zaire	32	14	44%
2007	Uganda	Bundibugyo	149	37	25%
2007	Cộng hòa Dân chủ Congo	Zaire	264	187	71%
2005	Congo	Zaire	12	10	83%
2004	Sudan	Sudan	17	7	41%
Tháng 11-12 năm 2003	Congo	Zaire	35	29	83%
Tháng 1- 4 năm 2003	Congo	Zaire	143	128	90%
2001-2002	Congo	Zaire	59	44	75%
2001-2002	Gabon	Zaire	65	53	82%
2000	Uganda	Sudan	425	224	53%
1996	Nam Phi (không bao gồm Gabon)	Zaire	1	1	100%
Tháng 7- 12 năm 1996	Gabon	Zaire	60	45	75%
Tháng 1-4 năm 1996	Gabon	Zaire	31	21	68%
1995	Cộng hòa Dân chủ Congo	Zaire	315	254	81%
1994	Cote d'Ivoire	Taï rừng	1	0	0%
1994	Gabon	Zaire	52	31	60%
1979	Sudan	Sudan	34	22	65%
1977	Cộng hòa Dân chủ Congo	Zaire	1	1	100%
1976	Sudan	Sudan	284	151	53%
1976	Cộng hòa Dân chủ Congo	Zaire	318	280	88%

Các nội dung khác »

---

• Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm loét dạ dày tá tràng (30/01/2023)
• Tổng quan cập nhật về bệnh vi khuẩn ăn thịt người Melioidosis (11/12/2020)
• Báo cáo một ca bệnh vi khuẩn ăn thịt người Melioidosis (Whitmore) (11/12/2020)
• Quai bị - có phải là căn bệnh bị lãng quên? (12/06/2019)
• Phần 2. Cập nhật về loài vi khuẩn mới Serratia marcescens tác động đến sức khỏe con người và thực phẩm (31/05/2019)
• Cập nhật về loài vi khuẩn mới Serratia marcescens tác động đến sức khỏe con người và thực phẩm (29/05/2019)
• Cập nhật thông tin về virus Ebola, dịch tả và virus bại liệt trên toàn cầu 2018-2019 (03/04/2019)
• Số ca sởi tăng đột biến toàn cầu là do tỷ lệ tiêm chủng thấp (03/01/2019)
• Phần 5. Cập nhật thông tin nghiên cứu về phế cầu Strptococcus pneumoniae kháng thuốc (05/11/2018)
• Phần 4. Cập nhật thông tin nghiên cứu về phế cầu Strptococcus pneumoniae kháng thuốc (02/11/2018)
• Phần 3. Cập nhật thông tin nghiên cứu về phế cầu Strptococcus pneumoniae kháng thuốc (31/10/2018)
• Phần 2. Cập nhật thông tin nghiên cứu về phế cầu Strptococcus pneumoniae kháng thuốc (31/10/2018)
• Phần 1. Cập nhật thông tin nghiên cứu về phế cầu Streptococcus pneumoniae kháng thuốc (30/10/2018)
• Phần 2. Cập nhật thông tin và tổng hợp y văn về tình hình bệnh nhiễm trùng do virus Ebola (04/09/2018)
• Phần 1. Cập nhật thông tin và tổng hợp y văn về tình hình bệnh nhiễm trùng do virus Ebola (31/08/2018)