Gia súc có thể làm hàng rào bảo vệ để phòng ngừa bệnh do muỗi truyền (ảnh minh họa)

Một trong những phương pháp được các nhà khoa học khuyến cáo thực hiện để bảo vệ người khỏi bị muỗi đốt máu truyền bệnh và gây phiền hà trong sinh hoạt là xây dựng hàng rào gia súc xa khu vực nhà ở. Phương pháp này được gọi là làm lạc hướng hoạt động của muỗi. Ở những địa bàn cơ sở có điều kiện, nên triển khai để góp phần bảo vệ sức khỏe. 

Ở một vài khu vực, việc sử dụng các loài động vật nuôi để thu hút muỗi và những loại côn trùng khác bay đến chích đốt nhằm phòng tránh cho con người khỏi bị đốt máu và truyền bệnh là một phương pháp khá hiệu quả. Phương pháp làm lạc hướng này thường được thực hiện với việc thiết lập các hàng rào gia súc để bảo vệ. Theo đặc điểm ghi nhận, rất nhiều loài muỗi và những loại côn trùng khác thường ưa hút máu động vật hơn là máu người. Vì vậy dùng những loại động vật nuôi hoặc các loài vật ở trong nhà có thể thu hút được muỗi đến tập trung chích đốt máu của chúng thay vì đốt máu người. Các nhà khoa học cho rằng những sự khác biệt về tỷ lệ người bị muỗi truyền bệnh chích đốt máu hoặc tỷ lệ người mắc bệnh sốt rét giữa các thôn bản ở trong cùng một khu vực nhiều khi chỉ có thể giải thích bằng sự khác nhau về số lượng gia súc và động vật nuôi giữa các thôn bản đó. Gia súc được nhốt ở những nơi nằm giữa các khu vực định cư của người dân và nơi sinh sản của muỗi, nơi trú đậu nghỉ ban ngày của chúng như ở bờ rìa của các bản làng sẽ có khả năng thu hút được muỗi bay đến đốt máu; do đó sẽ bảo vệ được người khỏi bị muỗi đốt. Trong thực tiễn ở đất nước Nhật Bản, việc xây dựng chuồng trại cho gia súc ở xa các cánh đồng lúa đã giúp việc phòng ngừa muỗi truyền bệnh lây nhiễm bệnh viêm não Nhật Bản rất có hiệu quả. Các nhà khoa học và chuyên gia côn trùng học cần phải nghiên cứu kỹ tình hình của địa phương trước khi đưa ra việc khuyến cáo thực hiện phương pháp này. Nếu trường hợp dùng lợn làm động vật nuôi, chúng có thể là nguồn lây bệnh viêm não Nhật Bản tại các vùng trồng lúa ở một vài nước tại khu vực Đông Nam Á vì khi để chúng ở gần người với mục đích thu hút muỗi thoát khỏi sự tiếp xúc với người thì trong thực tế có thể có một vài con muỗi có khả năng mang mầm bệnh lây nhiễm bệnh từ loài động vật lợn sang người và sẽ làm cho tình hình càng tồi tệ hơn.

Thực tế ghi nhận cũng có một số trường hợp sử dụng phương pháp này ít mang lại hiệu quả vì đã xảy ra tình huống mặc dù đã di dời các loài động vật nuôi ra khỏi khu vực dân cư ở để thu hút muỗi truyền bệnh nhưng sau khi chích đốt máu những loại động vật này, muỗi và các loài côn trùng khác vẫn có thể quay lại đốt máu người; đặc biệt là đối với loài muỗi có ái tính với sự thu hút của người. Vấn đề này trên thực tiễn đã xảy ra tại những nơi mà người nông dân thay sức kéo của trâu bò bằng cách sử dụng các loại máy cày, những nơi người dân bỏ bê việc chăn nuôi gia súc và những khu định cư trong các khu rừng có các loại động vật bị tiêu diệt do tình trạng săn bắt...; vì muỗi không có nhiều động vật để đốt máu thì chúng sẽ chuyển hướng quay qua đốt máu người. Các nhà khoa học đã giải thích một vụ dịch sốt rét xảy ra trước đây ở Ấn Độ là do số lượng gia súc tại vùng này bị giảm sút vì tình trạng hạn hán nghiêm trọng xảy ra, tiếp theo đó là thiên tai lụt lội kéo dài tạo ra nhiều điểm thủy vực làm chỗ cho muỗi sinh sản, phát triển và truyền bệnh.

Ngoài ra cũng theo các nhà khoa học, sự có mặt của các loại động vật nuôi hoặc không có các loại động vật nuôi tại khu dân cư, thôn bản có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của những phương pháp phòng chống trung gian truyền bệnh. Điều này được chứng minh là các loại động vật nuôi có thể làm tăng hiệu quả sử dụng màn ngủ do khi muỗi không đốt được người nằm ngủ ở trong màn, chúng sẽ quay sang chích đốt máu các loại động vật nuôi. Trái lại nếu không có các loại động vật nuôi để chích hút máu, những con muỗi đói sẽ cố gắng tìm đủ mọi cách để đốt được máu những người không nằm trong màn ngủ. Nếu một số lượng nhỏ người dân trong cộng đồng sử dụng màn ngủ, họ sẽ được bảo vệ tốt vì muỗi đói có thể dễ dàng tìm nơi đốt máu thay thế ở gần đó để hút máu từ những người không được bảo vệ bằng màn ngủ hoặc trên các loại gia súc ở chung quanh. Nếu tất cả mọi người trong cộng đồng cùng sử dụng màn ngủ để bảo vệ và muỗi không có các loại gia súc chung quanh để chích đốt máu thay thế; những con muỗi đói sẽ phải chờ cho tới khi tìm được lỗ thủng rách ở trên màn để chui vào đốt máu, tìm được nơi có thể đốt máu xuyên qua màn ngủ do phần cơ thể người nằm dính sát với màn hoặc người nằm ngủ trong màn dậy đi ra ngoài ban đêm doviệc cần thiết... thì trong những tình huống như thế này việc sử dụng màn ngủ có thể không làm giảm được tỷ lệ mắc bệnh sốt rét trong cộng đồng. Lưu ý rằng muỗi đói có thể bị hấp dẫn bởi các loại gia súc để tìm bay đến chích đốt máu; vì vậy hàng rào gia súc bảo vệ cần phải được xem xét, nghiên cứu thật kỹ vị trí phù hợp.

Các nội dung khác »

---