 |
| dân tộc Thổ |
Người dân tộc Thổ tại Việt Nam
Dân tộc Thổ tại Việt Nam là một dân tộc thiểu số trong số 54 dân tộc ở Việt Nam. Người dân tộc Thổ còn có các tên gọi khác là Kẹo, Mọn, Cuối, Họ, Đan Lai, Ly Hà, Tày Pọng, Con Kha, Xá Lá Vàng... Tiếng dân tộc Thổ thuộc nhóm ngôn ngữ Việt-Mường. Dân số và địa bàn cư trú Dân tộc Thổ có khoảng 69.000 người, chủ yếu sinh sống tại miền Tây tỉnh Nghệ An chiếm tỷ lệ 80% và tỉnh Thanh Hóa chiếm tỷ lệ 13%. Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, người dân tộc Thổ ở Việt Nam có dân số 74.458 người, có mặt tại 60 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. Người Thổ cư trú tập trung tại tỉnh Nghệ An 59.579 người, chiếm tỷ lệ 80% tổng số người Thổ tại Việt Nam, tỉnh Thanh Hóa 9.652 người, chiếm tỷ lệ 13% tổng số người Thổ tại Việt Nam, tỉnh Lâm Đồng 966 người, tỉnh Đồng Nai 657 người, tỉnh Đăk Lăk 541 người, tỉnh Bình Dương 510 người, Thành phố Hồ Chí Minh 362 người, tỉnh Điện Biên 226 người, tỉnh Đăk Nông 216 người, Thành phố Hà Nội 211 người... Về đặc điểm kinh tế Người dân tộc Thổ làm rẫy trên đất dốc và cả đất bằng, họ trồng lúa và cây gai là chính. Trong canh tác lúa, ngoài cách thức chọc lỗ tra hạt, người dân tộc Thổ còn gieo vãi và dùng cày, bừa để lấp đất sau khi gieo. Cây gai cho sợi đan nhiều vật dụng cần thiết như túi, võng, lưới bắt cá, vó, lưới săn thú... Một tấm lưới săn thú cần đến 30-40 kg sợi gai. Cá, chim, thú rừng là nguồn thực phẩm quan trọng đối với người dân tộc Thổ, họ có kinh nghiệm săn bắn, đánh bắt cá. Bên cạnh đó, rừng cung cấp các loại rau, quả, củ làm thức ăn thông thường cũng như khi đói kém. Người dân tộc Thổ trước đây có nghề dệt vải nhưng do điều kiện canh tác cũng như sự giao lưu với người dân tộc Kinh nên đã làm cho nghề dệt bị mai một dần. Về tổ chức cộng đồng và hôn nhân gia đình Ở trong làng người dân tộc Thổ, mối quan hệ gắn bó giúp đỡ lẫn nhau là nếp sống đã có từ lâu đời. Theo phong tục cũ, toàn bộ đất đai, rừng núi, sông suối là của chung dân gian, mỗi người được quyền quản lý khi đang gieo trồng, được quyền khai thác khi là dân sống trong làng. Trong hôn nhân gia đình, người dân tộc Thổ có tục "ngủ mái", nam nữ thanh niên được nằm tâm tình với nhau, nhất là vào dịp tết, lễ hội; tuy nhiên không được có hành vi thiếu đúng đắn bởi dư luận và luật tục rất nghiêm minh. Từ những đêm "ngủ mái", họ chọn bạn trăm năm. Trong hôn nhân, nhà trai phải tốn không ít tiền của và trước khi cưới, chàng trai phải thường đến làm việc cho nhà vợ tương lai. Về tục lệ ma chay, văn hóa Đám tang của người dân tộc Thổ trước kia có nhiều nét độc đáo. Họ dùng quan tàiđộc mộc, khi khiêng người chết đi chôn thì để chân hướng về phía trước, còn mộ thường để chân hướng xuôi theo chiều nước chảy. Đối với văn hóa, xưa kia người dân tộc Thổ có nhiều ca dao, tục ngữ, câu đố, truyện cổ, các điệu ca hát của người lớn, những bài đồng dao của trẻ, đặc biệt là những điệu hát ru... Song vốn văn nghệ dân gian của người dân tộc Thổ đến nay đã bị quên lãng, mất mát nhiều. Cứ vào dịp hội hè, lễ tết; người dân tộc Thổ tập trung nhau lại và các đôi trai gái cùng nhau uống rượu cần, cùng hát múa, tiếng cồng chiêng hoà chung với những câu hát đối tạo nên những âm thanh vang vọng trong đêm hội. Chiêng của người dân tộc Thổ giống với người dân tộc Thái, Mường về cấu tạo nhưng họ lại có những điệu đánh khác hẳn. Người dân tộc Thổ có những câu hát đối rất đặc sắc. Về nhà cửa, trang phục Người dân tộc Thổ quen sống trên nhà sàn nhưng nhà của họ không có gì đặc biệt. Ở vùng Lâm La, nhà sàn của người dân tộc Thổ giống hệt nhà người dân tộc Mường. Ở những xã phía Nam, nhà người dân tộc Thổ lại giống nhà người dân tộc Thái. Hiện nay tại nhiều nơi, người dân tộc Thổ đã chuyển sang ở nhà đất theo kiểu nhà của người dân tộc Kinh. Trang phục của người dân tộc Thổ khó nhận ra cá tính tộc người. Đồ mặc có nơi giống như y phục của người dân tộc Kinh ở nông thôn nửa thế kỷ về trước. Có nơi phụ nữ dùng cả váy mua của người dân tộc Thái. Ở vùng người dân tộc Thổ đã phổ biến tập quán phụ nữ đội khăn vuông trắng, còn khăn tang là khăn trắng dài.
|
TRANG CHỦ
