 |
| Một căn nhà sàn kiểu nhà truyền thống của người Ra Glai. |
Người dân tộc Ra Glai
Dân tộc Ra Glai, còn viết là Ra-glai hoặc Raglai. Ngoài ra còn có các tên gọi khác như Ra Glây, Hai, Noana, La Vang. Đây là một dân tộc thiểu số thuộc hệ ngôn ngữ Mã Lai-Polynesia cư trú chủ yếu ở tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và huyện Khánh Sơn, phía nam tỉnh Khánh Hòa. Dân số và địa bàn cư trú Theo điều tra dân số năm 1999, người dân tộc Ra Glai có dân số gần 97.000 người. Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009,người dân tộc Ra Glai ở Việt Nam có dân số 122.245 người, có mặt tại 18 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. Người Ra Glai cư trú tập trung tại các tỉnh Ninh Thuận 58.911 người, chiếm tỷ lệ 48,2 % tổng số người Ra Glai tại Việt Nam, tỉnh Khánh Hòa 45.915 người, chiếm tỷ lệ 37,6 % tổng số người Ra Glai tại Việt Nam, tỉnh Bình Thuận 15.440 người, tỉnh Lâm Đồng 1.517 người, tỉnh Đăk Lăk 98 người, Thành phố Hồ Chí Minh 75 người, tỉnh Gia Lai 50 người... Về đặc điểm kinh tế và tổ chức cộng đồng Trước đây, người dân tộc Ra Glai sống du canh, làm nương rẫy. Trên rẫy thường trồng các loại lúa, ngô... Hiện nay họ làm cả ruộng nước. Săn bắn, hái lượm và các nghề thủ công chủ yếu là nghề rèn và đan lát giữ vai trò quan trọng trong mỗi gia đình. Trong tổ chức cộng đồng, người Ra Glai sống thành từng pa-lây (buôn làng) trên những khu đất cao, bằng phẳng và gần nguồn nước. Mỗi pa-lây thường gồm vài chục nóc nhà của một dòng họ. Số thành viên trong nhà thường gồm có bố, mẹ và các con chưa lập gia đình. Đứng đầu pa-lây là pô pa-lây (trưởng làng), thường đó là người có công khai phá đất đai đầu tiên. Trưởng làng có trách nhiệm làm lễ cúng trời đất khi bị hạn hán nặng. Người có uy tín nhất dòng họ gọi là kây pa-lây (già làng). Già làng Pi Năng Huỳnh từng là đại úy quân đội, 15 năm làm Bí thư huyện ủy huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa. Ông thôi chức vụ vào năm 1987 và là người Ra Glai đầu tiên tham gia Ban chấp hành Tỉnh ủy tỉnh Khánh Hòa. Về hôn nhân gia đình, văn hóa, nhà cửa và trang phục Trong xã hội người dân tộc Ra Glai còn tồn tại chế độ mẫu hệ, đàn ông sống trọn đời ở nhà vợ, con cái đều lấy họ mẹ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình được thừa hưởng tài sản. Mẹ hay vợ là chủ nhà có quyền quyết định trong gia đình. Cô gái nếu ưng thuận chàng trai nào thì nói với bố mẹ lo lễ cưới chồng. Trong hôn nhân, ngoài quyền của người mẹ, tiếng nói của ông cậu khá quan trọng. Người Ra Glai có nhiều dòng họ như Chamalé hay Chăm Ma-Léc, tiếng Kinh dịch là Mấu; Pi Năng, tiếng Kinh dịch là Cau, đọc trại là Cao; KaTơr hay Ka-Tơ, tiếng Kinh dịch là Bo Bo; Ha Vâu, tiếng Kinh dịch là Tro; Pu Pươi, Asah... trong đó họ Chamalé đông hơn cả. Mỗi họ đều có một sự tích, truyền thuyết kể về nguồn gốc của họ mình.  | Dân tộc Ra Glai |
Văn hóa của người dân tộc Ra Glai có những trường ca, truyện thần thoại, truyện cổ tích mang giá trị lịch sử, nghệ thuật và có tính giáo dục sâu sắc.Hình thức hát đối đáp khá phổ biến trong sinh hoạt văn nghệ. Nhạc cụ của người Ra Glai gồm nhiều loại, ngoài chiêng, cồng còn có đàn bầu, kèn môi, đàn ống tre...Hàng năm sau mùa thu hoạch, cả làng hội tụ làm thịt trâu, bò, lợn để cúng Giàng và ăn mừng lúa mới.
Nhà cửa của người dân tộc Ra Glai là loại nhà sàn, đây là loại nhà ở truyền thống của người Ra Glai. Từ nền đất đến nhà sàn không cao quá một mét. Trang phục của người dân tộc Ra Glai không có cá tính tộc người đặc thù qua trang phục mà chịu ảnh hưởng khá đậm nét trang phục của các dân tộc khác ở trong cùng nhóm ngôn ngữ như dân tộc Chăm, dân tộc Ê Đê...
|
TRANG CHỦ
