|
"Mã vạch" gen sốt rét có thể giúp kiềm chế được dịch bệnh
Ngày 13/6/2014. London School of Hygiene & Tropical Medicine - "Mã vạch" gen sốt rét có thể giúp kiềm chế được dịchbệnh (genetic 'barcode' for malaria could help contain outbreaks). Theo một nghiên cứu mới,"mã vạch" gen mới của ký sinh trùng sốt rét đã được phát hiện có thể được sử dụng để theo dõi và kiềm chế sự lây lan của căn bệnh này. Bằng cách sử dụng chỉ dấu gen đơn giản này khi phân tích các mẫu máu từ các bệnh nhân sốt rét, các tổ chức có thể xác định một cách nhanh chóng và chính xác nguồn gốc của vụ dịch, và phát hiện sự lây lan của ký sinh trùng kháng thuốc từ châu Á đến châu Phi. Theo nghiên cứu mới do trường Đại học Vệ sinh & Y học Nhiệt đới London công bố thì "mã vạch" gen mới của ký sinh trùng sốt rét đã được phát hiện có thể được sử dụng để theo dõi và kiềm chế sự lây lan của căn bệnh này. Sốt rét giết chết khoảng 600.000 người mỗi năm, và sự gia tăng dân số di biến động thông qua du lịch hàng không quốc tế mang lại nhiều nguy cơ hơn nữa việc mang ký sinh trùng sốt rét đến các khu vực đã được loại trừ và phân tán ký sinh trùng kháng thuốc đến các vùng đất mới. Một chỉ dấu di truyền đơn giản giúp xác định nhanh chóng và chính xác nguồn gốc địa lý của việc lây nhiễm sẽ là một công cụ có giá trị trong việc định vị nguồn gốc của vụ dịch và phát hiện sự lây lan của ký sinh trùng kháng thuốc từ châu Á đến châu Phi. Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Communications đã phát hiện một mã vạch có tính dự báo cao trong chuỗi trình tự gen của ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum có thể được sử dụng để xác định nguồn gốc địa lý của một ký sinh trùng từ một mẫu máu và theo dõi sự lây lan của sốt rét. Các nhà nghiên cứu của Trường Đại học Vệ sinh & Y học nhiệt đới London phân tích DNA của hơn 700 ký sinh trùng sốt rét P.falciparum lấy từ bệnh nhân tại 14 quốc gia ở Tây Phi, Đông Phi, Đông Nam Á, Châu Đại Dương và Nam Mỹ. Họ phát hiện một số chuỗi trình tự gen ngắn mà có sự khác biệt trong ADN của ký sinh trùng từ một số khu vực địa lý, điều đó cho phép họ thiết kế một "mã vạch" di truyền được sử dụng trong việc xác định nguồn gốc của các ổ lây nhiễm mới. Tác giả chính Tiến sĩ Taane Clark và là Phó giáo sự Dịch tể học di truyền và thống kê tại Trường Đại học Vệ sinh & Y học nhiệt đới London cho biết: "Khả năng xác định nguồn gốc địa lý của ký sinh trùng sốt rét có tiềm năng to lớn trong việc ngăn chặn kháng thuốc sốt rét và loại trừ sốt rét. Nghiên cứu của chúng tôi đại diện cho một bước đột phá trong mã vạch di truyền của P.falciparum vì nó cho thấy chuỗi trình tự rất đặc hiệu và chính xác ở các khu vực địa lý khác nhau. Chúng tôi đang mở rộng mã vạch bao gồm các quần thể khác, chẳng hạn như Ấn Độ, Trung Mỹ, Nam Phi và vùng Caribe và có kế hoạch bao gồm các chỉ dấu di truyền đối với các chủng ký sinh trùng sốt rét khác như P.vivax". Các chỉ dấu di truyền đã chứng minh rất có giá trị trong việc theo dõi và tiêu diệt các bệnh như bại liệt, tuy nhiên các ứng cử viên trước đó về mã vạch di truyền bệnh sốt rét đã dựa vào việc xác định chỉ dấu ADN tìm thấy trong nhân tế bào của ký sinh trùng, cho thấy sự biến đổi di truyền quá nhiều giữa ký sinh trùng cá thể sẽ được sử dụng một cách chính xác. Giờ đây là lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu ADN được tìm thấy trong hai phần của các tế bào ký sinh trùng bên ngoài nhân. Các ty lạp thể (các nhà máy điện'của tế bào) và apicolasts (được sử dụng trong trao đổi chất của tế bào) chỉ thừa hưởng thông qua phía bên dòng mẹ và vì thế các gen của chúng vẫn rất ổn định qua nhiều thế hệ, và do đó thường được sử dụng như là công cụ để khám phá nguồn gốc của con người. Bằng cách xác định các chuỗi trình tự gen ngắn trong DNA của ty thể ký sinh trùng và apicoplasts được tìm thấy là đặc hiệu cho cácvị trí địa lý khác nhau, do đó nhóm nghiên cứu có thể thiết kế một mã vạch di truyền chính xác cao (khả năng dự báo đến 92% ) là ổn định và thông tin về mặt địa lý theo thời gian. Đồng tác giả Tiến sĩ Cally Roper, giảng viên cao cấp về di truyền học sốt rét của Trường Đại học Vệ sinh & Y học nhiệt đới London cho biết: "Bằng cách trích các mẫu máu từ đầu ngón tay của bệnh nhân sốt rét và sử dụng công nghệ trình tự gen nhanh chóng trên lượng nhỏ vật liệu ký sinh trùng, các cơ quan địa phương có thể sử dụng mã vạch mới này để xác định một cách nhanh chóng và chính xác một chủng ký sinh trùng có thể đã đến từ đâu và giúp đỡ trong các chương trình loại trừ bệnh sốt rét và ngăn chặn sự đề kháng". Theo các tác giả mã vạch này bị hạn chế bởi vì nghiên cứu này thiếu đại diện của tiểu lục địa Ấn Độ, Trung Mỹ, Nam Phi và vùng Caribê do sự khan hiếm của dữ liệu trình tự gen từ các khu vực này. Ngoài ra, cần phải nghiên cứu nhiều mẫu hơn từ Đông Phi, một khu vực có tính đa dạng di truyền cao, dân di biến động cao và khả năng dự báo nghèo nàn.
|
TRANG CHỦ
