Cấu trúc di truyền của gen kháng thuốc sốt rét được tiết lộ
Ngày 19/1/2015. BBC News - Cấu trúc di truyền của gen kháng thuốc sốt rét được tiết lộ (Genetics of malaria drug resistance revealed). Các nhà khoa học cho biết, cấu trúc di truyền làm nền tảng cho cơ chế kháng đối với một loại thuốc sốt rét tuyến đầu, artemisinin, đã được tiết lộ.Tại Đông Nam Á, ký sinh trùng sốt rét đã phát triển khả năng dung nạp thuốc, và người ta đang lo sợ rằng điều này sẽ còn lan rộng hơn nữa. Hiện nay, trong nghiên cứu di truyền học lớn nhất tính đến nay, các nhà nghiên cứu đã xác định những đột biến trong bộ gen ký sinh trùng có liên quan tới kháng thuốc, nghiên cứu này đã được xuất bản trên tạp chí Nature Genetics.
Ký sinh trùng sốt rét – tập trung dày đặc bên trong hồng cầu này – đã phát triển kháng lại artemisinin. Các nhà nghiên cứu cho biết những phát hiện này sẽ giúp họ xác định những khu vực nơi mà tình trạng kháng artemisinin có thể lan tới. Trưởng nghiên cứu TS. Olivo Miotto từ Đơn vị Nghiên cứu Nhiệt đới Mahidol-Oxford (Mahidol-Oxford Tropical Research Unit_MORU) tại Thái Lan cho biết: “Artemisinin là loại thuốc tốt nhất chúng tôi có trong một thời gian rất dài và chúng tôi muốn tiếp tục câu chuyện thành công này vì vậy hiệu lực của thuốc phải được bảo vệ và duy trì”. Khi loại thuốc sốt rét đầu tiên, chloroquine đã được phát triển, các nhà nghiên cứu nghĩ rằng căn bệnh này sẽ được loại trừ trong vòng vài năm nhưng ký sinh trùng sốt rét đã cho thấy chúng còn dữ dằn hơn nhiều so với họ từng tưởng tượng, từng loại thuốc này sang thuốc khác đã bị làm cho vô dụng vì ký sinh trùng đã phát triển khả năng lẩn tránh sự tấn công của thuốc. Điều bí ẩn là mỗi lần kháng thuốc nổi lên, nó chỉ bắt đầu tại cùng một nơi, tại biên giới Cam-pu-chia-Thái Lan trước khi lan rộng khắp châu Á và vào châu Phi. Giờ đây điều tương tự dường như đang lặp lại với artemisinin, một loại thuốc đã biến đổi liệu pháp điều trị sốt rét. Các ca bệnh đã được xác nhận tại Thái Lan, Cam-pu-chia, Lào, Việt Nam và My-an-m, hay còn gọi là Miến Điện.
Các Ký sinh trùng sốt rét lây lan nhờ muỗi Anopheles
Giờ đây một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã phát hiện một vài đột biến trong gen của ký sinh trùng sốt rét có liên quan tới kháng thuốc. Sau khi phân tích 1.612 mẫu từ 15 địa điểm tại châu Á và châu Phi, các nhà khoa học đã xác nhận rằng những đột biến trên một gen gọi là kelch 13 có liên quan chặt chẽ tới khả năng kháng của ký sinh trùng sốt rét. TS. Miotto trả lời với BBC: “Nếu bạn không có đột biến kelch 13 này, thì bạn không sợ bị kháng”. Các nhà nghiên cứu cũng tìm ra 4 đột biến khác dường như cũng kết hợp với đột biến kelch 13, GS. Dominic Kwiatkowski, lãnh đạo chương trình sốt rét tại Viện Sanger Wellcome Trust và giáo sư lĩnh vực cấu trúc gen và y tế toàn cầu tại Đại học Oxford cho biết: “Chúng tôi phát hiện các điểm khác này dường như là những biến thể đặc biệt tập trung ở Đông Nam Á và tại Đông Nam Á, nguy cơ ký sinh trùng phát triển kháng thuốc trong gen kelch 13 sẽ tăng mạnh nếu ký sinh trùng sốt rét có những biến thể khác này”. Theo các nhà nghiên cứu họ chưa hiểu rõ trọn vẹn cơ chế đằng sau điều này hoặc chính xác là tại sao những đột biến này có liên quan tới một khu vực của châu Á nhưng lần theo dấu vết những ký sinh trùng có những biến đổi gen này có thể giúp họ xác định những khu vực mà kháng thuốc có thể lan tới. GS. Dominic Kwiatkowski cho biết: “Như một công cụ để lập bản đồ, nếu chúng tôi biết chúng tôi có những điểm đánh dấu (markers) kháng thuốc thì điều đó thật là tốt và đột biến kelch cực kỳ hữu ích. Đây là một cách khá hiệu quả trong việc xác định những nơi có kháng và không có kháng”. Ông cho biết thêm: “Những công cụ đánh dấu khác mà chúng tôi đã phát triển không cho chúng tôi biết rõ nơi kháng thuốc ở đâu nhưng chúng cho chúng tôi biết nơi kháng thuốc sẽ có thể phát triển trong tương lai. Trong bất kỳ nỗ lực nào nhằm tiêu diệt sốt rét-bạn có những nguồn lực hữu hạn và bạn phải cân nhắc xem nên sử dụng những nguồn lực đó tại những nơi nào và để có thể vạch rõ nơi kháng thuốc tồn tại và nơi nó có khả năng phát triển là điều vô cùng hữu ích trong việc giúp bạn tập trung các nguồn lực vào loại trừ sốt rét”. Các nhà khoa học lo sợ rằng kháng thuốc cuối cùng sẽ lan tới vùng cận hoang mạc Sahara, trừ khi nó bị ngăn chặn. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết các biện pháp nhằm ngăn chặn và điều trị sốt rét ở đó đã giảm đi một nửa số ca tử vong do căn bệnh ở đó từ năm 2000 nhưng tình trạng dung nạp thuốc có thể là một sự trở ngại lớn.
|
TRANG CHỦ
