Anopheles gambiae (Nguồn: en.wikipedia.org)

Ngày 25/6/2014. Liverpool School of Tropical Medicine - Khả năng thích nghi của các loài muỗi lai (Adaptive potential of hybridization in mosquito species). Một thực nghiệm tự nhiên được tạo ra bởi áp lực với thuốc diệt côn trùngnhằm xác địnhlàm thế nào mà các vectơ sốt rét quan trọng nhất là A.gambiae s.s và A.coluzzii đáp ứng nhanhchóng với sự thay đổi môi trường đã được nghiên cứu.

Các nhà nghiên cứu giải mã trình tự bộ gen của muỗi cá thể hoang dã của từng loài từ miền nam Ghana, kết quả cho thấy việc chuyển giao của một đột biến gen kháng thuốc trừ sâu chính yếu dẫn đến sự thay thế của hơn 3 triệu cấu tử DNA xung quanh từ loài này đến loài khác, điều này đặc biệt quan trọng bởi vì hai loài này có liên quan rất gần gũi và khu vực thay thế là một trong số ít vị trí của bộ gen màcó sự khác nhau đáng kể. Các nhà nghiên cứu từ LSTM đã khai thác một thí nghiệm tự nhiên được tạo ra bởi áp lực vói hóa chất diệt côn trùng để xác định làm thế nào các vectơ sốt rét quan trọng nhất là A.gambiae s.s và A.coluzzii đáp ứng nhanh chóng với sự thay đổi môi trường.

Làm việc với các chuyên gia phân tích bộ gen của Viện Wellcome Trust Sanger và các nhà côn trùng học thực địa tại Ghana, các nhà nghiên cứu LSTM đã phân tích trình tự bộ gen về các cá thể muỗi hoang dã của từng loài từ miền nam Ghana. Kết quả được công bố trên Tạp chí Nature Communications cho thấy sự chuyển giao một đột biến gen chính yếu gây kháng thuốc trừ sâu (kdr) dẫn đến thay thế của hơn 3 triệu cấu tử DNA xung quanh (1,5% của bộ gen) của A.coluzzii, với A.gambiae s.s, điều này đặc biệt quan trọng bởi vì hai loài này có liên quan rất gần gũi và ví trí thay thế là một trong số ít các vị trí của bộ gen là khác nhau đáng kể. Đáng ngạc nhiên là sự gián đoạn của bộ gen dường như rất lớn này đã không có tác động có thể phát hiện về biệt lập sinh sản với tỷ lệ lai ​​giữa các loài ở Ghana còn thấp và ổn định bất chấp sự gia tăng đáng kể về tần suất đột biến kdr ở A.coluzzii.

Tiến sĩ David Weetman là tác giả và là giảng viên về bộ môn quần thể gen ở LSTM cho biết: "Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy sự linh hoạt tuyệt vời trong bộ gen của các loài có mối liên quan gần gũi. Phần gen thay thế không chỉ rất lớn mà trước đây được coi là "phần biệt hóa chính' (speciation island), một địa điểm có thể xảy ra đối với gen dẫn đến sự biệt lập sinh sản giữa các loài. Những phát hiện này không chỉ đáp ứng câu hỏi về tầm quan trọng chung của các phần gen biệt hóa, mà còn cho thấy tầm quan trọng rằng các loài muỗi này có mối liên quan gần gũi, có thể tiến hóa tách biệt lớn nhưng sau đó thay đổi biến dị di truyền để cho phép thích ứng nhanh chóng với những thay đổi môi trường do con người…".

Hai loài Anopheles này cùng hiện diện trong nhiều vùng ở Tây và Trung Phi,có sự khác biệt về hành vi và sinh thái. Anopheles coluzzii được cho là có thể tận dụng các nơi sinh sản ở các vùng nông nghiệp tương đối ổn định, có khả năng lan truyền sốt rét xa hơn vào mùa khô. A.gambiae s.s. từ lâu đã đề kháng với các thuốc trừ sâu với sự chuyển đổi về sự đột biến kháng hóa chất diệt nhưng điều này đang thay đổi. Ngoài mối quan tâm về phòng chống vector, điều này còn biểu hiện một cơ hội gần như duy nhất để điều tra lý thuyết phổ biến cho rằng các loài mới hình thành thông qua sự phát triển của ổ sốt rét khác nhau trong bộ gen có chứa các gen biệt hóa (speciation genes). Do sự tiến bộ về công nghệ và nghiên cứu sớm về cặp loài Anopheles gambiae nên điều này đã trở thành một lĩnh vực phát triển nhanh chóng của nghiên cứu về sinh học tiến hóa (evolutionary biology).

Giáo sư Martin Donnelly của LSTM, tác giả chính của nghiên cứu cho biết: "Thông qua sự hợp tác với Viện Wellcome Trust Sanger, chúng tôi đang học cách sử dụng thông tin bộ gen của Anopheles để giải quyết câu hỏi về tầm quan trọng của y tế công cộng và sự tiến hóa rộng lớn bao la. Bài báo này chỉ là một giả định về các nghiên cứu mà cộng đồng vector sẽ có thể thực hiện khi thiết lập dữ liệu 1000 bộ gen của Anopheles gambiae trở nên có sẵn”. Giáo sư Dominic Kwiatkowski, Trưởng Chương trình sốt rét tại Viện Wellcome Trust Sanger, nơi mà đội nghiên cứu của ông đã làm việc chặt chẽ với LSTM về dự án này nói: "Đây là một ví dụ tuyệt vời về cách mà công nghệ mới phân tích trình tự bộ gen có thể làm sáng tỏ câu hỏi sinh học cụ thể nào đó ở thực địa".

Các nội dung khác »

---

• Muỗi cát (sand fly) và vai trò truyền bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đang nổi tại Việt Nam (21/02/2024)
• Lý do một số người bị muỗi đốt nhiều và những công cụ mới đầy hứa hẹn trong cuộc chiến chống sốt rét (23/06/2023)
• Phần 2. Cập nhật thực hành nghiên cứu ngoại ký sinh Mò (Họ Trombiculidae) (17/04/2023)
• Tổ chức Y tế thế giới đưa ra các khuyến nghị đối với hai loại màn tẩm hóa chất diệt côn trùng mới để phòng chống muỗi sốt rét (17/04/2023)
• Phần 1. Cập nhật thực hành nghiên cứu ngoại ký sinh Mò (Họ Trombiculidae) (10/04/2023)
• Các công cụ mới có thể giúp chặn đứng muỗi trước khi đốt (13/02/2023)
• Các biện pháp tiếp cận mới trong phòng chống véc-tơ (30/06/2022)
• Khối phổ MALDI-TOF trong định loại các loài muỗi được thu thập tại Việt Nam (25/03/2022)
• Nghiên cứu cho thấy muỗi có thể học cách kháng năm loại hoá chất phổ biến sau khi phơi nhiễm với hoá chất mà vẫn sống sót (11/03/2022)
• Hy vọng mới cho bệnh Lyme do ve truyền? Loại vắc-xin mới tấn công bọ ve ký sinh (02/03/2022)
• Siêu muỗi làm số ca bệnh sốt rét tăng vọt trên khắp châu Phi (23/02/2022)
• Véc tơ sốt rét: Kháng hóa chất diệt côn trùng là một trong ba mối đe dọa sinh học trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét trên toàn cầu. (03/07/2020)
• Ứng dụng kỹ thuật cho ăn nhân tạo bằng máy hemotek trong việc nuôi giữ các loài muỗi ở Labo Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn (12/06/2020)
• Véc tơ sốt rét ở miền Trung-Tây Nguyên giai đoạn 2010-2019 (17/04/2020)
• Một số kết quả thử nghiệm Fendona 10SC, K-Othrine Polyzone 62,5 SC phun tồn lưu và Fendona 10SC, Icon 2,5CS tẩm màn tại huyện Vân Canh tỉnh Bình Định (16/03/2020)