 |
| Muỗi cái mang mầm bệnh sốt rét |
Nghiên cứu mới về biến đổi gen loại trừ muỗi sốt rét trên thế giới
Bệnh sốt rét thường lây lan rất nhanh qua muỗi cái Anophele khi chúng đốt người, vì vậy các nhà khoa học trên thế giới đã thử nghiệm một phương pháp mới nhằm loại bỏ bệnh này bằng cách biến đổi gen các con muỗi cái để chúng chỉ sinh ra muỗi đực. Phương pháp này nhằm biến đổi gen quyết định giới tính của muỗi Anophele là véc tơ chính truyền bệnh sốt rét bằng cách tiêm vào những con muỗi đực một gen được cấy nhiễm sắc thể X trong quá trình sản xuất tinh dịch, khiến muỗi cái chỉ sinh ra muỗi đực con mà không sinh ra muỗi cái có khả năng truyền bệnh sốt rét.
Nghiên cứu giúp loại trừ muỗi cái mang sốt rét (Study eliminates female malaria-carrying mosquitoes)Ngày 16/6/2014. Các nhà khoa học gần đây đã phát hiện ra một phương pháp tiếp cận mới tới việc loại trừ sốt rét đó là nghiên cứu làm biến đổi những con muỗi sản xuất tinh dịch chỉ làm sản sinh ra những con đực. Nghiên cứu này được xuất bản trên Tạp chí Nature Communication, đã thành công trong việc tạo ra một giống muỗi Anopheles gambiae có khả năng sinh sản đầy đủ và sản sinh ra 95% muỗi con là giống đực, đó là biện pháp làm biến đổi tỷ lệ giới tính của loài nhằm ngăn chặn việc tạo ra các con cái có thể đốt và truyền bệnh cho người.
 | | Muỗi cái mang mầm bệnh sốt rét |
Về mặt lý thuyết, nếu các thử nghiệm có thể được áp dụng trong thiên nhiên thì quần thể muỗi mang sốt rét có thể biến mất. Các nỗ lực toàn cầu nhằm làm giảm tỷ lệ tử vong do sốt rét đã giảm xuống còn 42% từ năm 2000, căn bệnh này là một mối đe dọa chính tại các vùng cận hoang mạc Sahara. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hơn 3,4 tỷ người đang có nguy cơ mắc sốt rét và 627.000 người chết do sốt rét trên thế giới mỗi năm. Nghiên cứu được thực hiện bởi Trường Imperial College London và do GS Andrea Crisanti hướng dẫn. Crisanti cho biết: “Sốt rét gây ốm yếu và thường dẫn đến tử vong, cần phải tìm ra những cách thức mới để đấu tranh với nó. Chúng tôi nghĩ biện pháp tiếp cận mới này là một bước tiến khổng lồ, lần đầu tiên có thể ức chế việc sinh sản con muỗi cái trong phòng thí nghiệm và đây chính là một phương pháp mới để loại trừ sốt rét”. Theo các nhà nghiên cứu phương pháp tiếp cận mới này có thể giúp loại trừ sốt rét hiệu quả trong toàn bộ các khu vực trên thế giới. Vũ khí gen mới giúp theo dõi và tiêu diệt sốt rét (To fight malaria, we now have genetic weapons that can track and kill) Ngày 17/6/2014 - Theo WHO, hàng năm sốt rét cướp đi sinh mạng của hơn 600.000 người gần bằng tổng dân số của Bhutan, có một vài giải pháp đơn giản nhằm kiểm soát căn bệnh này tuy nhiên việc kiểm soát số lượng muỗi mang ký sinh trùng sốt rét vẫn còn là một thách thức. Vấn đề là các phương pháp phòng chống hiện tại không có tính bền vững vì muỗi có thể thích nghi, do đó việc tìm ra các phương pháp mới để làm giảm số lượng mỗi được ưu tiên hàng đầu, trong đó lĩnh vực gen đang là một lĩnh vực mới mẻ được chú trọng và hai nghiên cứu gần đây là những ví dụ tiêu biểu cho thấy những tiến bộ sắp tới.
 | | Phải ngăn chặn sốt rét |
Chủ đề giới tính (Sex talk)Việc giảm số lượng muỗi cái, thủ phạm chính lây lan ký sinh trùng sốt rét có thể giúp nhanh chóng làm giảm sự lây lan của sốt rét. Trong một nghiên cứu được xuất bản trên Tạp chí Nature Communications, các nhà nghiên cứu tại trường Imperia College London đã có thể thực hiện việc đó bằng cách sử dụng enzyme tác động lên DNA. Các kết quả từ phòng thí nghiệm cho thấy trong vòng một vài thế hệ, toàn bộ tập đoàn muỗi có thể biến mất khi họ sử dụng loại enzyme này xé nhỏ một cách chọn lọc DNA của muỗi cái, tác động lên những đoạn có liên quan đến sự sinh sản (cụ thể là nhiễm sắc thể X), vì vậy thế hệ con sinh ra toàn là muỗi đực, khiến quần thể muỗi sụp đổ. Việc thay đổi enzyme để tác động lên DNA cụ thể phải mất một khoảng thời gian và dựa trên những kết quả trước đó đã thu được ban đầu bởi các công trình nghiên cứu tầm xa. Tuy nhiên, ứng dụng mới và thành công trong phòng thí nghiệm này cho thấy các nghiên cứu thực địa tiếp theo có thể sẽ được tiến hành sớm. Bệnh buồn ngủ ở gia súc (sleeping sickness in cattle) do loài ruồi tsetse gây ra đã bị xóa bỏ khỏi Zanzibar bằng biện pháp thả những con ruồi tsetse đực vô sinh nhưng biện pháp này khá đắt đỏ và về mặt hậu cần đòi hỏi việc làm bão hòa một khu vực rộng lớn với gần 10 triệu con ruồi đực vô sinh đã được xử lý bằng bức xạ. Liệu pháp enzyme này có thể sẽ tiết kiệm chi phí hơn mặc dù đây là một loài vec-tơ muỗi khác, nó cũng hỗ trợ hơn cho những biện pháp có sử dụng liệu pháp biến đổi gen. Mã vạch gien (Genetic barcodes)Tình trạng kháng thuốc sốt rét biến đổi theo từng vùng địa lý, nếu các nhà nghiên cứu có thể chỉ rõ nguồn gốc của một dạng sốt rét cụ thể thì sẽ mạng lại rất nhiều điều lợi ích và các nhà nghiên cứu tại Trường Đại Học Y Học và Vệ Sinh Nhiệt Đới London đã phát triển một công cụ như vậy sử dụng “các mã vạch” (barcodes) gen. Để có thể thực hiện điều này, họ đã phân tích bộ gen của hơn 700 loài ký sinh trùng tìm thấy ở Châu Phi, Đông Nam Á và Châu Mỹ La-tinh. Những báo cáo của họ được xuất bản trên Tạp chí Nature Communications đã công bố rằng phần lớn một bộ gen đều không có ích, tuy nhiên các đoạn DNA trong ty thể (trung tâm năng lượng của tế bào) và apicoplast (phần còn sót lại của tế bào thực vật tìm thấy trong ký sinh trùng) đã cung cấp đủ thông tin độc nhất để giúp tạo ra một hệ thống mã vạch. Điều tiếp theo phải làm chính là việc hệ thống mã vạch phải được duy trì và ngày càng phát triển tốt hơn khi càng nhiều dữ liệu gen được thu thập, nguyên nhân là vì các đoạn DNA sẽ không thay đổi nhiều, chúng được di truyền từ cá thể mẹ sang các con mà không hề tái kết hợp, không giống các phần còn lại của DNA. Vẫn là chưa đủ khi chỉ phát triển một loại thuốc mới thay thế loại thuốc đã hết tác dụng hoặc khám phá ra một loại thuốc diệt muỗi khác trước tình hình muỗi đang kháng thuốc, những công nghệ mới đầy sáng tạo như phát hiện này nhằm giảm bớt sự xâm lấn toàn cầu của sốt rét cần phải được khuyến khích. Với các công cụ gen, chúng ta đang chuyển cuộc chiến chống sốt rét sang cấp độ phân tử.
|
TRANG CHỦ
