Sốt rét lan truyền từ khỉ gây ra tình trạng nhập viện do sốt rét ở người tại Malaysia
Ngày 3/11/2014. Burness Communications - Sốt rétlan truyền từ khỉ bây giờ là nguyên nhân nổi trội gây ra tình trạng nhập viện do sốt rét ở người tại Malaysia (Malaria from monkeys now dominant cause of human malaria hospitalizations in Malaysia)Theo một nghiên cứu theo một nghiên cứu được trình bày tại cuộc họp thường niên của Hội Y học Nhiệt đới và vệ sinh Hoa Kỳ (American Society of Tropical Medicine and Hygiene ASTMH)thìphần lớn các ca nhập viện do bệnh sốt rét ở Malaysia hiện tại được gây ra bởi một loại ký sinh trùng hiếm gặp ở người lây truyền qua khỉlà nguy hiểm và có khả năng gây chết người và phá rừng là thủ phạm tiềm năng về sự gia tăng một số lượng các ca nhiễm bệnhcó thể cho phép chủng sốt rét nguy hiểm này nhảy từ con khỉ đến vật chủ người.Một phân tích của bệnh nhân sốt rét nhập viện ở Borneo- Malaysia vào năm 2013 cho thấy 68% sốt rét là do Plasmodium knowlesi, Balbir Singh, Tiến sĩ, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu bệnh sốt rét tại Đại học Malaysia ở Sarawak cho biết. Ký sinh trùng này ngày càng kết hợp gia tăng với số trường hợp tử vong sốt rét và gấp ba lần hơn thường xuyên như là nguyên nhân của sốt rét nặng ở Borneo hơn so với chủng ký sinh trùng sốt rét P. falciparum phổ biến hiện đang được coi là thể nguy hiểm nhất của bệnh sốt rét trên thế giới.  | |
Vật chủ chính của bệnh sốt rét knowlesi là khỉ đuôi dài (long-tailed macaques) và khỉ đuôi lợn (pig-tailed macaques) được tìm thấy trong các khu rừng nhiệt đới của Malaysia và các nước khác ở Đông Nam Á. Các ca nhiễm bệnh đều tập trung ở các khu vực của Malaysia, nơi hơn một thập kỷ qua có sự mất mát lớn của rừng tự nhiên để sản xuất gỗ và dầu cọ dẫn đến sự gia tăng đáng kể mối tương tác của con người với khỉ khiến bệnh sốt rét do P.knowlesi nằm trong một danh sách ngày càng tăng của các bệnh mới nổi và tái xuất hiện nguy hiểm bao gồm Ebola và AIDS-là các bệnh đang được lây truyền từ động vật sang người khi sự phát triển trở lại nhiều hơn và nhiều lớp rừng nhiệt đới trước đây không có người ở bởi con người. "Đây là một thể bệnh sốt rét hiếm gặp ở người nhưng ngày nay ở một số vùng sâu vùng xa của đất nước, tất cả các trường hợp sốt rét bản địa mà chúng tôi nhìn thấy là do ký sinh trùng P. knowlesi", Singh nói: "Nếu số lượng các trường hợp tiếp tục tăng thì sự lây truyền từ người sang người qua muỗi trở nên có thể, trong thực tế điều này có thể xảy ra và sẽ cho phép bệnh sốt rét do P. knowlesi lây lan dễ dàng hơn trên khắp Đông Nam Á". Bằng chứng cho đến nay đã mạnh mẽ đề nghị rằng các nạn nhân bị sốt rét P. knowlesi bị muỗi đốt đã đốt một con khỉ bị nhiễm bệnh, làm cho con người trở thành vật chủ cuối cùng (dead-end host) của ký sinh trùng. Tuy nhiên, trong các mối quan tâm thì nghiên cứu gần đây cho thấy ký sinh trùng có thể thay đổi và nó có thể nhảy từ người sang người qua muỗi đốt mà không đòi hỏi về một con khỉ như một phần của chu kỳ sống của nó. Các xét nghiệm trong những năm 1960s đã chỉ ra rằng nhiều loài muỗi ở Borneo của Malaysia mang hai ký sinh trùng sốt rét ở người phổ biến nhất là P. falciparum và P. vivax-cũng có thể lây lan ký sinh trùng P. knowlesi. Hơn nữa, P. knowlesi gần đây đã được tìm thấy ở Việt Nam trong các loài muỗi truyền bệnh sốt rét P. falciparum và P. vivax, làm gia tăng khả năng lây truyền đã xảy ra từ người sang người. Singh cho biết P. knowlesi là loài ký sinh trùng thứ năm gây bệnh sốt rét cho con người trong tự nhiên, ký sinh trùng này chỉ gây ra bệnh sốt rét nhẹ ở khỉ nhưng ở người nó là ký sinh trùng sốt rét tái tạo nhanh nhất, nhân lên cứ mỗi 24 giờ trong máu. Phần lớn các con khỉ mang ký sinh trùng đã từng sống ở các vùng rừng hẻo lánh mà thấy có rất ít con người hoạt động hoặc định cư. Điều này đã thay đổi trong 10 năm qua như là kết quả của nạn phá rừng đáng kể ở Malaysia. Theo một nghiên cứu năm 2013 trên tạp chí Science, Malaysia mất khoảng 47.000 km vuông rừng từ năm 2000 đến 2012 hoặc khoảng 14% tổng diện tích đất của nó, mà các nhà bảo vệ môi trường đổ lỗi do khai thác gỗ và chuyển đổi rừng tự nhiên để trồng cọ dầu. Khỉ Macaca fascicularis
Tại cuộc họp ASTMH, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London trình bày các phát hiện sơ bộ từ một nghiên cứu liên tục về trang phục của người dân ở vùng Sabah của Malaysia với các thiết bị theo dõi GPS để tìm hiểu vai trò về sự di cư của con người vào môi trường sống của khỉ và muỗi về sự lây lan của việc lây nhiễm P. knowlesi. Các nhà nghiên cứu đã cảnh báo trong nhiều thập kỷ rằng con người xâm nhập thường xuyên hơn vào các khu rừng nhiệt đới kém phát triển sẽ tăng đáng kể các mối đe dọa từ các bệnh có thể lây lan vượt xa các tán rừng. Vụ dịch Ebola hiện nay được liên kết với một số lượng ngày càng tăng của những người sống và săn bắn trong khu vực có rừng và tiêu thụ "thịt thú rừng" (bush meat) từ các động vật bị nhiễm bệnh, chủ yếu là tinh tinh. Trong khi đó, hoạt động khai thác trái phép trong các khu rừng nhiệt đới có liên quan đến sự hồi sinh gần đây của bệnh sốt rét ở Venezuela và có thể gia tăng sự phát triển của bệnh sốt rét kháng thuốc ở Thái Lan. Những tương tác này đang thúc đẩy một mối quan tâm ngày càng tăng trong nghiên cứu thăm dò các mối đe dọa của bệnh từ nhiều điểm thuận lợi bao gồm cả kinh tế, sinh học và nhân học-một phương pháp được gọi là một y tế (one health). Singh cho rằng sốt rét do P. knowlesi hiện nay là một vấn đề y tế công cộng lớn ở Malaysia vì nó gây ra bệnh cảnh đủ nghiêm trọng cần sự chăm sóc y tế trong khoảng 2.000 người mỗi năm: "Nhưng chủng sốt rét P. knowlesi chỉ nằm trong khu vực Đông Nam Á bởi vì không có muỗi bên ngoài khu vực có khả năng mang các ký sinh trùng này". Singh cũng chỉ ra rằng, về mặt gánh nặng tổng thể của bệnh thì sốt rét P. knowlesi vẫn đứng xa phía sau bệnh sốt xuất huyết, lây nhiễm và tử vong với bệnh do muỗi truyền có nhiều hơn gấp ba lần ở Malaysia chỉ trong năm ngoái. Tuy nhiên, các mối đe dọa ngày càng tăng của các ký sinh trùng P. knowlesi được thực hiện bởi muỗi đốt con người khi họ đang ở ngoài trời là một thách thức mới cho các nỗ lực rộng lớn hơn để kiểm soát và loại trừ bệnh sốt rét ở Đông Nam Á-một cuộc chiến được tập trung về việc sử dụng màn chống muỗi và phun trong nhà để ngăn ngừa việc lây nhiễm sốt rét được gây ra chủ yếu do muỗi tấn công trong nhà và vào ban đêm. Các chiến dịch phòng chống sốt rét cũng đã không phải đối mặt với một chủng bệnh sốt rét cố thủ trong một quần thể động vật lớn. "Phòng chống một bệnh từ động vật-có nghĩa là một bệnh nhiễm trùng từ động vật sang người được gây ra bởi muỗi hút máu ngoài trời gần như không thể với các phương pháp hiện đang được sử dụng", Singh nói. "Những kết quả hấp dẫn này là một ví dụ khác của sự phức tạp và tính đa dạng của sự tương tác giữa con người, các hoạt động, ký sinh trùng và muỗi. P. knowlesi bây giờ là một nguyên nhân quan trọng của bệnh sốt rét ở Borneo của Malaysia phải được giải quyết trên nhiều cấp độ như nghiên cứu, phát triển, thực hiện, kinh phí và các chính sách dựa trên bằng chứng", Alan J. Magill, MD, FASTMH, chủ tịch của Hiệp hội Y học nhiệt đới và vệ sinh Mỹ cho biết.
|
TRANG CHỦ
