 |
| Các cuộc điều tra về mật độ và các loại ấu trùng muỗi trong nước |
Những tiến bộ trong phòng chống sốt rét ở một số nước trên thế giới
Với sự gia tăng cam kết chính trị, tiến bộ trong xét nghiệm chẩn đoán và điều trị và hỗ trợ tài chính từ Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét (Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria) Đông Timor đã có những bước tiến rất lớn trong việc phòng chống bệnh sốt rét trong những năm gần đây. Hiện nay, tất cả các khu vực có nguy cơ mắc bệnh sốt rét đã thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh tại chỗ, tất cả các cơ sở y tế công cộng được trang bị để chẩn đoán và điều trị bệnh. Đông Timor: Cắt giảm số ca mắc sốt rét nhờ đầu tư mạnh vào chương trình phòng chống sốt rétTháng 3/2014. WHO - Đó là buổi sáng sớm ở vùng nhiệt đới Đông Timor (Timor-Leste), một nhóm 4 người đàn ông mặc đồng phục có thể được nhìn thấy trong một khu vực đất ngập nước lúc nhúc cá sấu bên ngoài thủ đô Dili. Những người đàn ông được trang bị muôi canh (soup ladles), ống hút và bát nhựa (pipettes and plastic bowls), mắt dán chặt xuống đất, họ đang lấy mẫu nước để thu thập và lưu trữ trong hộp nhựa nhỏ. Các nhân viên Bộ Y tế đang làm việc cho Chương trình phòng chống sốt rét quốc gia (National Malaria Control Programme) ở Đông Timor. Một trong những nhiệm vụ của họ: khảo sát mật độ ấu trùng muỗi ở trong nước và xác định các loài khác nhau để hiểu rõ hơn các vectơ chính, hành vi của chúng và làm thế nào để phát triển các biện pháp hiệu quả nhằm đối phó với muỗi và do đó bảo vệ người dân tránh nhiễm bệnh sốt rét. Tiến sỹ Manel Yapabandara chuyên gia cố vấn kỹ thuật về sốt rét (WHO Technical Advisor on Malaria) của tổ chức Y tế thế giới cho biết: "Năm 2006, khi tôi bắt đầu làm việc với WHO về phòng chống sốt rét như là một nhà tư vấn, chúng tôi không có trang thiết bị cho các cuộc điều tra côn trùng ở Timor-Leste và chỉ có 2 nhân viên làm toàn bộ thời gian ở Bộ Y tế, vì vậy tôi mang kính hiển vi từ nước tôi-Sri Lanka và đã mua một số muôi canh trong các siêu thị địa phương vì vậy chúng tôi có thể thực hiện cuộc điều tra, tôi cũng may bẫy muỗi của riêng tôi bằng cách sử dụng vật liệu lưới mà tôi mua ở chợ". Điều tra muỗi để phòng chống sốt rét (Examining mosquitos to prevent malaria)Các cuộc điều tra côn trùng là xương sống của các biện pháp phòng chống sốt rét. Tùy thuộc vào loại muỗi, nơi nào muỗi sinh đẻ, khi nào và nơi nào muỗi đậu, muỗi đốt như thế nào và sự nhạy cảm của muỗi đến các hóa chất diệt ra sao mà chính quyền địa phương có thể đánh giá các phương pháp phòng chống sốt rét tốt nhất. Các cuộc điều tra của Tiến sĩ Manel của đã kích hoạt Chương trình phòng chống sốt rét quốc gia để hạn chế phun tồn lưu trong nhà với hóa chất diệt hàng năm ở những khu vực mà nó được xác định là vùng có nguy cơ cao và dễ xảy ra dịch bệnh. Chương trình đã phân phối màn tẩm hóa chất tồn lưu dài lâu (long-lasting insecticide-treated bed nets) cho người dân trong các vùng có nguy cơ sốt rét khác. Các cuộc điều tra được lặp đi lặp lại mỗi tháng một lần và các hoạt động phòng chống vector sốt rét địa phương thích nghi và phù hợp. Tiến sỹ Manel cho biết: "Ban đầu, chương trình sốt rét tập trung chủ yếu vào những người di dời do tình trạng bất ổn dân sự vào năm 2006. Các ưu tiên là chẩn đoán và điều trị, rất ít sự chú ý đã được đưa ra để phòng ngừa". Những bước tiến rất lớn trong công tác phòng chống bệnh sốt rét (Huge strides in malaria prevention)Với sự gia tăng cam kết chính trị, tiến bộ trong xét nghiệm chẩn đoán và điều trị và hỗ trợ tài chính từ Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét (Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria) Đông Timor đã có những bước tiến rất lớn trong việc phòng chống bệnh sốt rét trong những năm gần đây. Hiện nay, tất cả các khu vực có nguy cơ mắc bệnh sốt rét đã thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh tại chỗ, tất cả các cơ sở y tế công cộng được trang bị để chẩn đoán và điều trị bệnh.
 | Rita Soares sống xa từ một cơ sở y tế và hiếm khi có cơ hội
nhìn thấy một nhân viên y tế. WHO/Marie- Agnes Heine |
Sự khéo léo và kiên trì của Tiến sĩ Manel và các đối tác của mình ở Bộ Y tế đã được trả giá: chỉ trong vòng 6 năm, số lượng các ca sốt rét được báo cáo ở Đông Timor đã giảm từ 220 ca trên 1000 dân vào năm 2006 xuống còn dưới 1 ca trên 1000 dân vào năm 2013. Hôm nay Chính phủ đang nỗ lực để tiếp cận đến các cộng đồng vùng sâu vùng xa và đào tạo tình nguyện viên sức khỏe cộng đồng (community health volunteers) để chẩn đoán bệnh sốt rét, điều trị các trường hợp không biến chứng và chuyển những người có nhiều biến chứng phức tạp hơn đến các cơ sở y tế gần nhất. Các tình nguyện viên (volunteers) cũng kiểm tra xem màn chống muỗi đã được đưa ra và đặt đúng chỗ chưa và giúp các gia đình treo màn nếu cần thiết. Một vài tháng trước, Rita Soares 45 tuổi-người sống cách xa một cơ sở y tế bị sốt. Một nhân viên y tế cộng đồng đã đến và thực hiện xét nghiệm sốt rét cho bà ấy: "Khi xét nghiệm phát hiện ra bị nhiễm sốt rét, ông ấy đã cho tôi thuốc mà tôi cần và tôi sớm cảm thấy tốt hơn." Zambia có nhiều tiến bộ trong phòng chống sốt rétNgày 6/4/2014 - Zambia có nhiều tiến bộ trong phòng chống sốt rét nhưng vẫn cần có nhu cầu mở rông quy mô và tăng tốc các nỗ lực phòng chống. Khi thế giới quan sát ngày sức khỏe thế giới vào hôm nay, điều có giá trị đáng lưu ý rằng Zambia là một trong số những quốc gia đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc giảm tỷ lệ bệnh sốt rét ở trẻ em dưới năm tuổi. Tỷ lệ bệnh sốt rét ở trẻ em trong độ tuổi này đã giảm từ 16,1% vào năm 2010 xuống còn 14,3% trong năm 2012. Đây là theo kết quả sơ bộ từ cuộc điều tra các chỉ số sốt rét quốc gia năm 2012 được tiến hành bởi Trung tâm phòng chống bệnh sốt rét quốc gia (National Malaria Control Centre_NMCC). Hơn 4,7 triệu trường hợp mắc bệnh sốt rét được điều trị tại các cơ sở y tế và 6,1 triệu test chẩn đoán nhanh (rapid diagnostic test_RDT) được phân phối cho các cơ sở y tế trong chỉ tính riêng trong năm 2012. Tỷ lệ phụ nữ mang thai và trẻ em dưới năm tuổi ngủ dưới màn chống muỗi được tẩm hóa chất cũng đã tăng từ 45% và 50% trong năm 2010 lên đến khoảng 57% và 60% vào năm 2012 với đối tượng tương ứng. Theo quan điểm của sự phát triển này, Zambia đã được trao giải thưởng của Liên minh sốt rét của các nhà lãnh đạo châu Phi (African Leaders Malaria Alliance Award), do Liên Hiệp Quốc công nhận những thành tựu của quốc gia trong việc làm giảm tỷ lệ nhiễm bệnh sốt rét. Đệ nhất phu nhân (First Lady) Christine Kaseba nhận được giải thưởng đại diện cho đất nước tại Addis Ababa, Ethiopia, vào năm 2013 trên băng ghế phụ của Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Phi (African Union-AU).
Tính trung bình, mỗi hộ gia đìnhngười Zambia có hai màn chống muỗi và 68% số hộ gia đình có ít nhất một màn chống muỗi. Các hộ gia đình nông thôn trung bình có ít nhất ba màn ngủ, trong khi các hộ gia đình thành thị có hai màn ngủ. Ít nhất 74% có màn được tẩm hóa chất tồn lưu dài lâu, trong khi độ bao phủ này là 63% trong một phần năm số giàu có nhất. "Điều đáng lưu ý là độ bao phủ màn chống muỗi cao hơn ở những hộ gia đình nông thôn, người nghèo, phụ nữ và trẻ em dưới năm tuổi. Mặc dù đạt được tiến bộ này, thì một nửa dân số phụ nữ (49%) và hơn một nửa số nam giới (53%) không ngủ dưới màn tẩm hóa chất diệt tại Zambia. Theo kết quả cuộc khảo sát của NMCC năm 2012: “ Để cải thiện điều này và duy trì các thành tựu đạt được trong phòng chống sốt rét bởi Zambia thì vẫn có nhu cầu mở rộng quy mô và tăng tốc các nỗ lực phòng chống sốt rét tập trung vào các nhóm dễ tổn thương nhất bị ảnh hưởng sống trong các vùng sốt rét cao". Liên Hợp Quốc kêu gọi các nhà lãnh đạo khu vực và quốc gia duy trì cam kết của họ để cung cấp tiếp cận phổ quáttới các can thiệp bệnh sốt rét và kết thúc tình trạng khuyết tật và tử vong do căn bệnh này. Dưới bộ khungquản lý vector lồng ghép (integrated vector management_IVM) của NMCC, các chiến lược phòng lây truyền chủ yếu là sử dụng màn tẩm hóa chất diệt (insecticide-treated nets_ITNs) và phun tồn lưu trong nhà (indoor residual spraying_IRS) trong khi đối với công tác phòng chống sốt rét trong khi mang thai thì sử dụng cả ITNs và điều trị dự phòng cách quãng (intermittent preventive treatment_IPT) được thúc đẩy. Trong khi bệnh sốt rét vẫn còn là một thách thức phát triển và sức khỏe công cộng chính yếu ở Zambia thì một cơ hội duy nhất hiện có là mở rộng quy mô can thiệp do sốt rét, tăng cường hệ thống ) strengthen systems) và thực hiện một nỗ lực lớn để đẩy lùi bệnh sốt rét (roll back malaria)ở Zambia. Theo một nghiên cứu tại Bệnh viện giảng dạy của Đại học (University Teaching Hospital) ở Lusaka, sốt rét hiện nay chiếm gần 4 triệu trường hợp được chẩn đoán về mặt lâm sàng mỗi năm, 36% số nhập viện và lần khám tại khoa ngoại trú và lên đến 20% tỷ lệ tử vong bà mẹ. Đó là tin tốt hơn trong cuộc chiến chống bệnh sốt rét, một công ty Novartis có trụ sở tại Thụy Sĩ đã công bố một sự tài trợ hai triệu thuốc chống sốt rét ở trẻ em cho Zambia. Người điều hành công ty Novartis về lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, Mike đã thông báo điều này trong một tuyên bố từ London cho biết sự tài trợ là do sự hợp tác liên tục của công ty với chiến dịch Malaria No More’s Power of one. "Nhờ những nỗ lực liên tục của công ty phối hợp với một chiến dịch gọi là Malaria No More’s Power of one". Ông Lane nói. Power of one là một chiến dịch gây quỹ kỹ thuật số toàn cầu cho phép mọi người trên toàn thế giới để giúp kết thúc trẻ em tử vong vì bệnh sốt rét. Zambia rõ ràng là nước được hưởng lợi đầu tiên của chiến dịch này với sựtài trợ của Novartis. Một triệu liều thuốc điều trị Coartem đã được tài trợ thông qua sự tài trợ công và Novartis kết hợp điều này với hơn một triệu liều thuốc dùng cho điều trị. Người ta cho rằng các thuốc chống sốt rét sẽ làm giảm gánh nặng bệnh tật ở Zambia, căn bệnh chiếm đến 40% tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh. "Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh sốt rét đã giảm, bệnh vẫn còn giết chết một đứa trẻ mỗi phút ở châu Phi. Cam kết của chúng tôi với Power of one phản ánh những nỗ lực dài hạn của công ty chúng tôi tới cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét và Novartis vẫn dành riêng cho việc phòng chốngvà cuối cùng là loại trừ căn bệnh chết người này", Giám đốc điều hành (CEO) của Novartis-Joseph Jimenez nói. Bệnh sốt rét đã được công nhận bởi Tổ chức Y tế thế giới như một lĩnh vực ưu tiên của y tế công cộng và Ngày Sức khỏe thế giới năm nay tập trung vào các bệnh lây truyền qua vector và với bệnh sốt rét là nguy hiểm nhất. Chiến dịch này được phát động vào tháng 9/2013, sử dụng công nghệ xã hội, điện thoại di động và thương mại điện tử cho phép công chúng mua thuốc điều trị cho trẻ em ở Zambia. "Một triệu rưỡi liều điều trị đã có trên mặt đất ở Zambia nhờ vào chiến dịch Power of one với một dự đoán có hơn 500.000 người trong vài tuần tới", Giám đốc điều hành Malaria of one-Martin Edlund cho biết“Power of one đang cộng hưởng với công chúng, và sự đóng góp của họ sẽ giúp chúng tôi đảm bảo rằng trẻ em ở Zambia sẽ được tiếp cận với thuốc điều trị mà họ cần". Novartis đang hỗ trợ chiến dịch tài chính và cam kết sẽ kết hợp lên đến một triệu liều điều trị được tài trợ bởi công chúng cho đến năm 2015. Giám đốc NMCC Mulakwa Kamuliwo nói liều thuốc là hữu ích trong cuộc chiến chống bệnh sốt rét vì nó là một loại thuốc thân thiện với trẻ em và là dễ dàng để quản lý: "Thuốc sốt rét cho trẻ em của Novartislà rất hữu ích, dễ dàng để uống và dễ dàng hòa tan trong nước và là loại thuốc phủ màu hoa anh đào làm cho nó trở thành một loại thuốc thân thiện với trẻ em". Tiến sĩ Kamuliwo nói trong một cuộc phỏng vấn rằng Zambia cam kết trong cuộc chiến chống bệnh sốt rét và rằng NMCC muốn một Zambia không còn sốt rét. Ông cho biết NMCC cũngmở rộng quy mô những nỗ lực để đưa ra các biện pháp chống bệnh sốt rét - theo khuyến cáo của WHO và một chuyên gia y tế công cộng Canisius Banda nói rằng có một sự khích lệ đối với một nước sốt rét xảy ra như Zambia nhận được thuốc chống sốt rét ở trẻ em bởi Novartis. Tiến sĩ Banda cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng việc sử dụng thích hợp liều thuốc sẽ dẫn đến việc cứu mạng sống nhiều trẻ em một cách hiệu quả, tuy nhiên theo ông cần có sự nhạy cảm về tầm quan trọng của các biện pháp phòng ngừa như phun hóa chất tồn lưu trong nhà và sử dụng màn chống muỗi tẩm hóa chất diệt trong số các biện pháp khác. Tiến sĩ Banda cũng thúc giục Zambia báo cáo các trường hợp nghi ngờ sốt rét sớm để chẩn đoán và điều trị sớm: "Cần chú trọng về phòng ngừa vì đây là cách hiệu quả nhất để giảm bớt gánh nặng cao của bệnh sốt rét, hãy ngăn ngừa bệnh vì chi phí thuốc tốn rất nhiều tiền".
|
TRANG CHỦ
